การถนอมอาหารนั้นมีมาตั้งแต่ตั้งแต่สมัยโบราณ ซึ่งวิธีการถนอมอาหารนี้จะช่วยให้เก็บอาหารไว้ทานได้นานกว่าที่เคย การถนอมอาหารสามารถทำได้หลายกรรมวิธีแยกตามประเภทของอาหารแต่ละชนิด ดังต่อไปนี้
หัวข้อต่างๆ ของบทความนี้
การถนอมอาหาร คืออะไร
การถนอมอาหาร คือ การแปรรูปอาหารให้อยู่ในสภาพเดิมโดยไม่บูดเน่า และคงคุณภาพและปริมาณได้ใกล้เคียงกับสภาพเดิมมากที่สุดทั้งสภาพและคุณค่าทางโภชนาการ เป็นการลดการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์ในอาหารให้ช้าลงหรือทำให้ไม่เกิดขึ้นเลย จึงทำให้อาหารไม่บูดเน่าเสีย วิธีถนอมอาหารทำได้หลายวิธีดังต่อไปนี้
วิธีถนอมอาหารในรูปแบบต่าง ๆ
1. การถนอมอาหารโดยการตากแห้ง
เป็นวิธีการถนอมอาหารวิธีแรก ๆ ที่นึกออกเลยทีเดียว คือการตากแห้งกลางแดดจัด ๆ กระบวนการตากแห้งจะช่วยลดน้ำหนักของอาหารให้เหลือความชื้นอยู่เพียงเล็กน้อยหรือไม่เหลือเลย เหมาะกับอาหารประเภทเนื้อสัตว์ ผัก ผลไม้ เช่น การทำหมูแดดเดียว ปลาหมึกแห้ง กล้วยตาก เป็นต้น นอกจากตากแดดแล้ว ยังสามารถใช้กับตู้อบแสงอาทิตย์ หม้ออบลมร้อนแทนได้ วิธีการคือต้องล้างวัตถุดิบให้สะอาด หากเป็นเนื้อสัตว์ก็ให้ปรุงรสหรือต้มให้สุกมาเรียบร้อย หากเป็นผลไม้ให้แกะเปลือก หั่นให้เรียบร้อยก่อนการตากหรืออบแห้ง
2. การถนอมอาหารโดยใช้การดอง
ส่วนมากวิธีการถนอมอาหารด้วยการดองนั้นจะพบมากในผลไม้ แต่ไม่ใช่ว่าในอาหารประเภทอื่นจะไม่มี ซึ่งการดองจะแยกประเภทออกเป็น
- ดองเปรี้ยว มักใช้ดองผัก วิธีการคือให้เอาผักกับเกลือมาคลุกกันผสมน้ำเกลือกับน้ำส้มสายชูต้มให้เดือด และทิ้งไว้ให้เย็น เทราดลงบนผักให้ท่วม ปิดฝาภาชนะไม่ให้ลมเข้า หมักทิ้งไว้ 4-7 วัน
- ดองเค็ม มักใช้ดองเนื้อสัตว์ผักและผลไม้ โดยจะนำผัก ผลไม้มาเคล้ากับเกลือในอัตราส่วน 3 ต่อเกลือ 1 ส่วน หากเป็นเนื้อสัตว์ให้นำน้ำส้มสายชูและเกลือต้มให้เดือดแล้วทิ้งไว้ให้เย็น ค่อยกรองใส่ภาชนะ ปิดฝา หมักทิ้งไว้ 4-9 เดือน
- ดองหวาน ต้มน้ำตาล น้ำส้มสายชู เกลือให้รสออกไปทางหวานจัด จากนั้นเทราดลงบนผักผลไม้ หมักทิ้งไว้ 2-3 คืนก็ทานได้แล้ว
- ดองสามรส จะออกรสเปรี้ยว เค็ม หวาน มักใช้กับขิง กระเทียม ให้ต้มน้ำส้มสายชู น้ำตาล เกลือ จากนั้นเทลงไปบนผัก ปิดฝากหมักทิ้งไว้ 2-3 วัน
3. การถนอมอาหารโดยการแช่อิ่ม
วิธีถนอมอาหารโดยการแช่อิ่ม จะต้องใช้ปริมาณน้ำตาลมาก นิยมผลไม้ที่มีรสขมหรือเปรี้ยวจัด ดังนั้นก่อนนำมาแช่อิ่มให้นำไปแช่สารส้ม หรือแช่น้ำปูนเหลืองเพื่อให้รสจืดลง ให้ใช้น้ำตาลอัตราส่วนน้ำตาลต่อน้ำ 1 ต่อ 2 เชื่อมผลไม้ไว้ค้างคืน นิยมทำกับ มะม่วง มะขาม สับปะรด ฝรั่ง เป็นต้น
4. การถนอมอาหารโดยการกวน
มักทำกับผักหรือผลไม้สุก เช่น มะม่วงกวน ทุเรียน สับปะรด เผือก ฟักทอง เป็นต้น โดยให้นำวัตถุดิบดังกล่าวมาผสมกับน้ำตาลและเคี่ยว กวนจนปริมาณน้ำตาลลดลงและผสมเป็นเนื้อเดียวกัน สามารถเก็บไว้ทานได้นาน
5. การถนอมอาหารโดยการรมควัน
วิธีการถนอมอาหารประเภทนี้ส่วนมากจะใช้กับเนื้อสัตว์ โดยมาย่างให้แห้ง โดยใช้ไฟอ่อน ๆ และมีควันไฟด้วย เช่น ปลาย่าง หมูย่าง เป็นต้น วิธีนี้จะมีกลิ่นหอมของการรมควันอีกด้วย ซึ่งจะต่างจากการตากแห้ง
6. การถนอมอาหารโดยการแช่เย็น
การใช้ความเย็นเป็นอีกทางหนึ่งที่จะช่วยถนอมอาหาร วิธีที่ง่ายที่สุดคือการเอาเข้าตู้เย็น ตู้แช่แข็ง ความเย็นจัดจะช่วยคงสภาพอาหารให้เก็บไว้ได้นานยิ่งขึ้น หรือจะทำการ Freeze Dry โดยนำอาหารไปแช่แข็งอย่างรวดเร็วแห้งสนิทก็เป็นวิธีถนอมอาหารอีกทางหนึ่ง
ประโยชน์ของการถนอมอาหาร
- ทำให้มีอาหารเก็บไว้กินในยามขาดแคลนและยามปกติ
- เป็นการใช้วัตถุดิบเหลือหรือล้นตลาดให้เกิดประโยชน์
- ช่วยยืดอายุอาหารไว้ให้ได้นานที่สุด
- ทำให้มีอาหารนอกฤดูกาลทานตลอดปี
- ช่วยเพิ่มมูลค่าผลผลิตทางการเกษตร
หากใครที่มีวัตถุดิบ ผลผลิตต่าง ๆ ที่ล้นตลาด ทานไม่ทันแล้วสามารถนำมาเข้ากระบวนการถนอมอาหารได้ ต้องลองทำดูหน่อยแล้ว จะได้มีอาหารเก็บไว้ทานได้นาน ๆ นั่นเอง
