หลายคนที่อยากไหว้เจ้าที่คงมีคำถามว่า ไหว้เจ้าที่กลางแจ้ง มีอะไรบ้าง ? ซึ่งการเพิ่มความเป็นสิริมงคลให้กับบ้านและผู้ที่อาศัยให้มีแต่ความเจริญรุ่งเรืองกับ วิธีไหว้เจ้าที่ และศาลพระภูมิ ซึ่งเป็นความเชื่อและมักจะมีวิธีปฏิบัติที่เป็นพิธีกรรมทำสืบต่อกันมาตั้งแต่โบราณ โดยจะประกอบพิธีพร้อมกันในครั้งเดียวสำหรับการไหว้เจ้าที่ในบ้านและไหว้ศาลพระภูมิประจำหมู่บ้าน พร้อมทั้งวันนี้เรายังมี คาถาไหว้เจ้าที่ในบ้าน มาฝากกันด้วย
Shopee แนะนำ
หัวข้อต่างๆ ของบทความนี้
ทำไมต้องไหว้เจ้าที่
บางคนอาจสงสัยว่าทำไมยังต้องไหว้เจ้าที่ในบ้านอีก ไหว้ศาลพระภูมิหน้าบ้านก็น่าจะพอแล้ว ซึ่งจริง ๆ เป็นคนละส่วนกัน ศาลพระภูมิ มาจากการผสมผสานกันระหว่างศาสตร์ด้าน ศาสนา พิธีกรรม และความเชื่อของศาสนาพราหมณ์ ฮินดู ศาลพระภูมินั้นถือเป็นพระภูมิเจ้าที่ หรือเทวดา ที่เราเชิญให้เข้ามาปกปักษ์และปกป้องพื้นที่นั้นๆ แต่เจ้าที่ในบ้านจะเป็นวิญญาณที่อยู่ในบ้านหรืออาคารหลังนั้นๆ อยู่แล้ว ไม่ได้ถูกเชิญมาจากที่ไหน ดังนั้นก็เหมือนกับการให้ความเคารพวิญญาณของบ้านที่เราอาศัยอยู่นั่นเอง ศาลพระภูมิจะมีความสูงกว่าและมีเสาเดียวขนาดใหญ่ ส่วนศาลเจ้าที่หรือศาลตา-ยายนั้น จะมีสี่เสาขนาดเล็กและมีความสูงที่ต่ำกว่าศาลพระภูมิ และเมื่อเราหันหน้าเข้าหาศาล ศาลพระภูมิต้องอยู่ซ้ายมือและศาลเจ้าที่นั้นจะอยู่ขวามือ
เจ้าที่และศาลพระภูมิต่างกันอย่างไร
1. เจ้าที่
เจ้าที่ถือได้ว่าเป็นดวงวิญญาณที่มักจะอาศัยอยู่หรือสิงสถิตภายในพื้นที่นั้น ๆ อยู่แล้ว ซึ่งไม่มีการเจาะจงว่าเจ้าที่จะต้องเป็นดวงวิญญาณ หรือเป็นเทวดา หากพูดตามความเชื่อ มักจะหมายถึงผู้ที่มีกำลังมากเพียงพอที่จะมีอำนาจ อาศัยอยู่ในภายในพื้นที่นั้นได้ โดยพื้นที่เหล่านั้น ก็คือ สถานที่ที่มีมนุษย์อยู่อาศัย เช่นเคหสถาน สิ่งปลูกสร้างต่าง ๆ แต่หากเป็นสถานที่ในป่าในเขา จะมีชื่อเรียกว่า เจ้าป่า เจ้าเขา ตามสถานที่นั่นเอง
2. ศาลพระภูมิ
ศาลพระภูมิ คือ ศาลที่ถูกสร้างขึ้นโดยมีเพียงเสาเดียวเพื่อให้เป็นที่สิงสถิตของเทวดา เทพารักษ์ หรือแม้แต่ดวงวิญญาณ สัมภเวสี โดยมีวัตถุประสงค์เพื่ออัญเชิญให้วิญญาณเหล่านั้น มาคุ้มครองหรือปกครองดูแลพื้นที่นั้น ๆ หรือเพื่อดูแลผู้อาศัย โดยสถานที่ที่มักจะมีการทำพิธีตั้งศาลขึ้นมา ได้แก่ อาคาร บ้านเรือน หรือแม้แต่สำนักงาน มักจะนิยมตั้งศาลไว้บริเวณหน้าบ้านหรือสำนักงาน
วิธีไหว้เจ้าที่ และศาลพระภูมิ
วิธีไหว้เจ้าที่ ให้ถูกต้อง เพิ่มโชคลาภและสิริมงคล
1. จัดเตรียมโต๊ะและของไหว้
โดยวิธีไหว้เจ้าที่กลางบ้านให้ตัวของผู้ไหว้หันหน้าเข้าบ้านหรือสำนักงาน โดยนำโต๊ะมาตั้งพร้อมกับปูผ้าขาว จากนั้นให้นำของไหว้เจ้าที่ มาจัดเรียงให้เรียบร้อยบนภาชนะรองรับ
2. จุดธูปเทียนและกล่าวคำขอขมา
โดยให้พูดตามคำกล่าวเพื่อไหว้เจ้าที่ในบ้าน ดังต่อไปนี้
“ข้าแต่เจ้าที่เจ้าทาง เจ้าของที่เจ้าของทาง เจ้าของบ้านเจ้าของเรือน บ้านเลขที่ …(กล่าวถึงบ้านเลขที่ของตนเอง)
หลังนี้ วันนี้เป็นวันดี ข้าพเจ้า.. (ชื่อ-นามสกุล)
นำเครื่องสักการบูชามาตั้งถวายเพื่อขอขมากรรม หากมีสิ่งใดก็ตามที่ข้าพเจ้าได้ทำผิดไปทั้งตั้งใจก็ดี ไม่ตั้งใจก็ดี ทั้งรู้ก็ดี ไม่รู้ก็ดี ข้าพเจ้าขออโหสิกรรมท่าน ขอท่านจงโปรดงดโทษ เว้นโทษ และอโหสิกรรมให้แก่ข้าพเจ้าด้วยเถิด และโปรดช่วยให้ข้าพเจ้าอยู่ที่บ้านเลขที่.. (บ้านเลขที่ของตนเอง) หลังนี้ ..
(ให้กล่าวถึงพรที่ปรารถนา)
3. ลาของไหว้
หลังจากที่ธูปไหว้เจ้าที่ในบ้านหมดดอก ให้ผู้ไหว้ดับเทียน และนำมือจับที่ภาชนะที่รองรับของไหว้ เพื่อกล่าวคำลา โดยให้พูดตามคำกล่าว ดังต่อไปนี้
“ขอแดนขอทานให้ลูกให้หลานได้กิน เพื่อความเป็นสิริมงคล”
วิธีไหว้ศาลพระภูมิ ที่ถูกต้อง ช่วยให้บ้านอยู่แล้วร่มเย็น
1. หาฤกษ์วันไหว้สักการะ
ฤกษ์ในการสักการะศาลพระภูมิที่ดีที่สุด คือทุกวันพระ วันอังคาร วันเสาร์ หรือวันสำคัญต่างๆของตนเอง เช่น วันเกิด
2. เตรียมเครื่องไหว้
ให้ผู้ไหว้นำเครื่องไหว้ไปจัดเรียงบนภาชนะและวางไว้บริเวณหน้าศาลพระภูมิ
3. จุดธูปพร้อมกล่าวคำอธิษฐาน
ให้ผู้ไหว้จุดธูป พร้อมกับสวดมนต์เพื่อขอขมาโดยการตั้งนโม 3 จบ และกล่าวพระคาถา ดังต่อไปนี้
“ภูมมัสมิง ทิสาภาเค สันติภูมมา มหิทธิกา เตปิตุมเห อนุรักขันคุ อาโรคเยนะ สุเขนะจะ”
( 3 จบ )
จากนั้นให้ตามด้วยพระคาถาสำหรับบูชาและขอพร
ของไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมิ
ไหว้เจ้าที่ใช้อะไรบ้าง ของไหว้เจ้าที่ ที่ต้องเตรียมก่อนเริ่มสักการะ
- เครื่องไหว้ ได้แก่ น้ำชาหรือน้ำเปล่า 5 แก้ว หมาก-พลู 9 คำ ผ้าขาวบาง 1 ผืน ดอกดาวเรือง 9 ดอก
- ขนมหวาน ได้แก่ ขนมอันจับ ขนมถ้วยฟู
- ผลไม้มงคล 9 ชนิด ได้แก่ ส้ม กล้วย องุ่น แอปเปิล แก้วมังกร สับปะรด ลูกพลับ สาลี่ ทับทิม
ไหว้เจ้าที่ใช้ธูปกี่ดอก
1. ตามความเชื่อของคนไทย
การไหว้เจ้าที่เจ้าทาง โดยส่วนมากจะใช้ธูปทั้งหมด 5 ดอก ตามความเชื่อแต่โบราณ เชื่อว่าเจ้าที่เป็นดวงวิญญาณที่แกร่งกล้า มีสถานะที่เหนือกว่าวิญญาณทั่วไป หรือเปรียบดั่งเทวดา เทพารักษ์ที่อาศัยอยู่บนที่ดินแห่งนี้ เพื่อปกปักรักษาและคุ้มครอง
2. ตามความเชื่อของคนไทยเชื้อสายจีน
กับวิธีไหว้เจ้าที่แบบจีน มักจะเรียกกันว่า “ตี่จู่เอี๊ยะ” จะใช้ธูปทั้งหมด 7 ดอก โดยมีการแบ่งเพื่อปักลงบนกระถางหน้าตี่จู่เอี๊ยะ 5 ดอก แล้วปักบริเวณหน้าประตูทิศซ้ายและขวาข้างละ 1 ดอก ตี่จู่เอี๊ยะเปรียบเสมือนเทพเจ้าประจำบ้านตามความเชื่อของคนจีน คอยคุ้มครองคนในบ้านให้รอดพ้นจากอันตราย และยังให้โชคลาภแก่ผู้อาศัยอีกด้วย
ของไหว้ศาลพระภูมิ
- ของคาว เช่น ข้าวสวย ต้ม แกง เนื้อสัตว์ สามารถปรุงรสชาติได้ตามใจ
- ของหวาน ขนมไทยต่าง ๆ เช่น ทองหยิบ ทองหยอด เม็ดขนุน ฝอยทอง
- ผลไม้มงคล เช่น ขนุน ส้ม องุ่น กล้วย แอปเปิล ทับทิม สาลี่ ลิ้นจี่ ลูกพลับ ( ไม่ควรนำผลไม้ที่มีชื่อไม่เป็นมงคลมาถวายแด่ศาลพระภูมิ)
ไหว้ศาลพระภูมิใช้ธูปกี่ดอก
การไหว้ศาลพระภูมิ โดยส่วนมากจะใช้ธูปทั้งหมด 9 ดอก เนื่องจากเป็นการบูชาพระภูมิ ซึ่งมีความเชื่อกันว่าเป็นเทพที่ปกปักรักษาและคุ้มครองผู้อยู่อาศัย อีกทั้งเลข 9 ยังถือว่าเป็นเลขแห่งความเป็นสิริมงคลตามความเชื่อของคนไทยอีกด้วย
คาถาไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมิ
1. คาถาไหว้เจ้าที่
คาถาไหว้เจ้าที่บ้าน หรือ คํากล่าวไหว้เจ้าที่กลางบ้าน 2566 สามารถกล่าวบทขอพรนี้ได้ทุกเมื่อ เพื่อเพิ่มความเป็นสิริมงคลให้แก่ตนเอง ให้อยู่บ้านอย่างเป็นสุขและปลอดภัย หรือช่วยคุ้มกันอันตรายก่อนออกจากบ้าน
คาถาสำหรับขอพร หรือ ขอขมา
“อิติสุคะโต อะระหังพุทโธ นะโมพุทธายะ
ปฐะวีคงคา พระภุมมะเทวา ขะมามิหัง”
(3 จบ)
(ใช้กรณีทำความสะอาดศาลฯ เปลี่ยนศาลฯ ซ่อมศาลฯ สิ่งของที่ชำรุดแตกหัก)
2. คาถาไหว้ศาลพระภูมิ
คาถาสำหรับบูชา
“ยัสสา มุสสะระเณ นาปิ อันตะลิกเขปิ ปาณิโน ปะติฎ ฐะมะ ธิคัจฉันติ ภูมิยังวิยะ สัพพะทา สัพพูปัททะวะชาลัมหา ยักขะโจรา ทิสัมภะวา คะณะนา ณะจะ มุตตานัง ปะริตตันตัม ภาณามะเหฯ”
คาถาสำหรับขอพร
“สิโรเม ขอเดชะ พระภูมิเทวารักษาที่ รับพระพรจากเจ้ากรุงพาลีมา ให้วัฒนาถาวร สิ่งสุข แด่ (ชื่อ) ให้มั่งมีเงินทอง และทรัพย์พัสดุข้าวของเนื่องนอง ทั้งพร้อมพงศ์เผ่าบริวาร บุตรหลานเหลนลื้อบันลือ สาธุชนซ้องสรรเสริญ โสตถิ ชัยะ ภะวันตุ เม”
คำถวายเครื่องสังเวยพระภูมิ
นะโม เม ชะยะมังคะลัง ภูมิเทวานัง สักการะวันทะนัง
สูปะพะยัญชะนะสัมปันนัง โภชะ นานัง สาลีนัง
สะปะริวารัง อุทะกัง วะรัง อาคัจฉันตุ ปะริภุญชันตุ
สัพพะทา หิตายะ สุขายะ สันติเทวา มะหิทธิกา
เตปิ ตุมเห อะนุรักขันตุ อาโรคะเยนะ สุเขนะ จะฯ
การถวายเครื่องสังเวยพระภูมิ ให้ถูกต้องตามประสงค์ อันเพื่อช่วยเพิ่มความเป็นสิริมงคล พ้นภัยพิบัติ มีแต่โชคลาภนานาประการ ควรหมั่นหมุนเวียนเครื่องสังเวย เปลี่ยนไปในแต่ละเดือนตามกำหนด ไม่ควรใช้เครื่องสักการบูชาเดิม ๆ ซ้ำ ๆ
จากบทความข้างต้น จะช่วยคลายความสงสัยถึงวิธีไหว้เจ้าที่และศาลพระภูมิอย่างถูกต้องตามหลักความเชื่อของคนไทยที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน แม้ว่าในปัจจุบันเราจะไม่ค่อยได้เห็นพิธีการไหว้เจ้าที่หรือศาลพระภูมิอย่างทั่วไปมากนัก แต่เราเชื่อว่ายังมีผู้คนจำนวนมากที่ยังคงมีความเชื่อนี้อยู่ ซึ่งแน่นอนว่าสิ่งเหล่านี้จะเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของตัวเราได้เป็นอย่างดี ดังนั้น การจัดพิธีไหว้เหล่านี้ หากกระทำอย่างถูกต้อง ก็จะช่วยรักษาประเพณีเช่นนี้ให้อยู่คู่กับคนไทยตลอดไป อ่านบทคาถาอื่นๆ คาถาบูชาพญายม คาถาบูชานางกวัก คาถาบูชาท้าวเวสสุวรรณ ได้ที่ Shopee Blog
ข้อมูลอ้างอิง : apthai.com / sinsae.com
