บอระเพ็ดหลายคนรู้จักกันเป็นอย่างดี แต่ก็อาจจะยังไม่รู้ถึงประโยชน์และสรรพคุณในการนำมาใช้ ซึ่งในสมัยโบราณเราจะเห็นว่าคุณครูมักจะเอาไว้ให้นักเรียนอมเพื่อทำโทษ เนื่องจากชอบคุยในเวลาเรียน หรือบางครั้งก็เห็นชาวบ้านที่เลี้ยงไก่ชนมักจะฝานเอาบอระเพ็ดเป็นชิ้นคำเล็ก ๆ ป้อนให้ไก่ เป็นความชินตาที่สมัยนี้หาได้ยาก ซึ่งภายใต้ความขม บอระเพ็ดยังเป็นสมุนไพรที่ซ่อนสรรพคุณไว้มากมาย
หัวข้อต่างๆ ของบทความนี้
บอระเพ็ดลักษณะเป็นอย่างไร
ต้นบอระเพ็ดเป็นพืชสมุนไพรชนิดเถาหาได้ง่ายและพบได้ทั่วไปในป่า ต้นบอระเพ็ดจะเลื้อยพันอาศัยกับต้นไม้ชนิดอื่น เป็นลักษณะเถาใหญ่ทรงกลมยาว มีผิวที่ขรุขระเป็นปุ่ม ๆ ใบของบอระเพ็ดเป็นรูปหัวใจใบที่เรียงสลับกัน เป็นใบเดี่ยว ดอกมีสีเขียวแกมเหลืองออกเป็นช่อ จะมีผลลักษณะกลมสีเหลืองหรือสีแดง
บอระเพ็ดสด มีวิธีกินอย่างไร
- การกินบอระเพ็ดสด ได้รับประโยชน์ของบอระเพ็ดมากที่สุด อาจฝานเป็นชิ้นบาง ๆ แล้วทานไปพร้อมกับโยเกิร์ต จะทำให้ลดความความขมลงไปได้บ้าง หรือการเคี้ยวมะเขือพวงพร้อมกับเคี้ยวบอระเพ็ด จะทำให้รับรสขมให้ลดลง
- นำไปต้มกับน้ำสะอาดสำหรับดื่ม หากมีรสชาติที่ขมเกินไปก็จะนำไปผสมน้ำผึ้งเพื่อให้ดื่มได้ง่ายยิ่งขึ้น ใช้บรรเทาอาการต่าง ๆ เช่น อาการหวัด อาการเจ็บคอ อาการไอ ฯลฯ
- บอระเพ็ดแช่อิ่ม เป็นวิธีรับประทานบอระเพ็ดให้ง่ายขึ้น โดยการนำบอระเพ็ดไปแช่อิ่ม จะทำให้มีรสชาติหวานขึ้นมาบ้าง
สรรพคุณของบอระเพ็ด
- บำรุงกำลัง โดยนำเถาบอระเพ็ดมาต้มแล้วกรองน้ำดื่ม จะช่วยบำรุงกำลังสำหรับคนที่อ่อนเพลียที่เพิ่งฟื้นจากอาการไข้หรือฟื้นตัวจากการผ่าตัด และช่วยให้เจริญอาหารได้เป็นอย่างดี เช่นเดียวกับมะระขี้นก สมุนไพรรสขมอีกชนิด
- บอระเพ็ดสรรพคุณช่วยรักษาผดผื่นตามร่างกาย โดยนำใบบอระเพ็ดล้างให้สะอาดนำมาขยี้แล้วถูผิวที่เป็นผื่น หรือแผลต่าง ๆ จะทำให้แผลแห้งไว ต้านการอักเสบ
- เป็นยาอายุวัฒนะ สรรพคุณบอระเพ็ดสามารถรักษาและบรรเทาอาการเจ็บป่วยได้เช่น อาการปวดเมื่อย ปวดศีรษะ รักษาโรคริดสีดวงทวาร แก้อาการร้อนใน
- ขับเสมหะ บรรเทาอาการไอ เนื่องจากบอระเพ็ดมีฤทธิ์เย็นสามารถขับเสมหะ บรรเทาอาการคันในคอ ซึ่งเป็นสาเหตุของอาการไอ
- บรรเทาอาการเกิดฝี และอาการฟกซ้ำ โดยให้ตำใบบอระเพ็ดแล้วนำไปพอกบริเวณที่เกิดฝีและรอยฟกซ้ำ จะช่วยให้ฝีแห้งเร็วขึ้นและอาการฟกซ้ำจางลง
วิธีปลูกบอระเพ็ด
สามารถปลูกได้ถึง 2 วิธี คือ
- การเพาะเมล็ด
จะต้องใช้เมล็ดจากผลที่สุกจัด ผลมีสีเหลืองเข้ม ยิ่งเป็นผลที่ร่วงแล้วยิ่งดี จากนั้นนำผลบอระเพ็ดมาตากแดดให้แห้ง นาน 15-20 วัน แล้วจึงนำมาปลูกต้นฤดูฝน โดยการเพาะใส่ในถุงเพาะชำหรือใช้หยอดลงดิน การปลูกด้วยเมล็ดจะได้เครือบอระเพ็ดที่ใหญ่ยาวมากกว่า
- การปักชำเถา
เป็นวิธีที่สะดวกรวดเร็ว ด้วยการตัดเถาบอระเพ็ดที่แก่จัด เถามีอายุตั้งแต่ 1 ปีขึ้นไป ตัดเถายาว 20-30 เซนติเมตร หลังจากนั้น ค่อยนำลงปักชำในถุงหรือกระถาง
บอระเพ็ดสารออกฤทธิ์ มีอะไรบ้าง
ทุกส่วนของบอระเพ็ดสามารถใช้ทำยาได้หมด รสขมนั้นมาจากสาร Picroretin เป็นหลัก ซึ่งในความขมอุดมไปด้วยสารอัลคาลอยด์ ไกลโคไซด์ กรดฟีโนลิก ที่มีสรรพคุณทางยามาก สามารถออกฤทธิ์ต้านการอักเสบ แบคทีเรีย ลดไข้ ลดน้ำตาลในเลือด ทำให้หัวใจสูบฉีดได้ดี บำรุงกำลัง ทำให้เจริญอาหาร ลดอาการร้อนในได้ดี
บอระเพ็ดดองเหล้า
เหล้าถือเป็นตัวสกัดสรรพคุณในบอระเพ็ดออกมาได้ดีที่สุด เนื่องจากสามารถฆ่าเชื้อได้ ลักษณะคล้ายกับการสกัดสารสำคัญของพืชทางเคมี โดยความเข้มข้นของเหล้าที่นิยมนำมาดองสมุนไพรนั้น คือ 40 ดีกรี สามารถรับประทานวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น ครั้งละ 1 แก้วเป๊ก สำหรับผู้ป่วยความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคตับ สตรีมีครรภ์ และผู้ที่แพ้สุรา ไม่ควรจะดื่ม
น้ำหมักบอระเพ็ดสรรพคุณ มีอะไรบ้าง
- นำน้ำหมัก ให้สัตว์กินหรือใส่รวมกับน้ำดื่มของสัตว์ สรรพคุณบอระเพ็ดช่วยให้สัตว์กินอาหารได้ดี ขนเป็นมันวาว และร่างกายแข็งแรง ช่วยขับพยาธิ
- นำน้ำหมักเทใส่รางน้ำ ช่วยแก้ท้องอืดได้ดี โดยเฉพาะสัตว์ประเภทกินหญ้า
- น้ำหมักผสมน้ำประมาณ 20 ลิตร นำไปใช้อาบตัวสัตว์ ช่วยรักษาโรคผิวหนัง ป้องกันเหลือบยุงกัด รักษาแผลตามร่างกาย ลดกลิ่นสาบตามลำตัวได้ดี
บอระเพ็ดดองโค้ก สรรพคุณ
จากการวิจัยพบว่าเอาบอระเพ็ดมาดองกับน้ำอัดลม แล้วอ้างว่าดื่มรักษาอาการปวดตามข้อที่เกิดจากโรคเกาท์ได้นั้น เป็นแค่เพียงบรรเทาอาการปวดได้บ้าง และถ้าหากดื่มมากเกินไปจะทำให้เกิดผลเสียต่อร่างกาย
บอระเพ็ดดองน้ำผึ้ง สรรพคุณ
ถือเป็นยาอายุวัฒนะ เชื่อกันว่าจะช่วยให้เตะปี๊บดัง ก็ต้องลองกินกัน โดยสามารถทำกินเองได้ไม่ยาก ด้วยวิธีดังนี้
- เลือกเถาบอระเพ็ดขนาดกำลังดี หั่นเป็นท่อน ๆ พอดีคำ ลอกผิวแลเอาไส้ในออก
- เอาแต่เนื้อแช่น้ำเกลือผสมน้ำซาวข้าวทิ้งไว้ประมาณครึ่งชั่วโมง
- ล้างน้ำเกลือออก แล้วนำไปลวกให้ผิวนิ่ม
- น็อกด้วยน้ำเย็นเพื่อรักษาสีสัน
- จากนั้นผึ่งลมให้แห้ง
- นำไปวางเรียงในขวดโหลแก้ว เทน้ำผึ้งแท้ลงไปให้ท่วม ปิดฝาให้สนิท
- ดองทิ้งไว้ประมาณ 2-3 เดือน จึงนำมากินได้
น้ำมันบอระเพ็ดสรรพคุณ
บอระเพ็ดสรรพคุณช่วยป้องกันผมหงอกได้ผลดีเยี่ยม สูตรน้ำมันบอระเพ็ดหมักผม ดังนี้
- บอระเพ็ดสดหั่นซอยประมาณ 3 กิโลกรัม ตำหรือบดคั้นเอาแต่น้ำ
- นำน้ำบอระเพ็ดที่ได้มาผสมกับมะพร้าวขูดอีก 1 กิโลกรัม และคั้นให้ได้แต่น้ำ
- หลังจากตั้งไฟอ่อนเคี่ยวในหม้อไปเรื่อย ๆ
- นำขิงสดซอยบาง ๆ 1 กำมือ ลงไปเคี่ยวด้วยจนน้ำค่อย ๆ ระเหยเหลือแต่น้ำมัน
- นำมากรองด้วยผ้าขาวบาง ก็จะได้น้ำมันบอระเพ็ด นำมาชโลมผมและนวดหนังศีรษะได้ โดยนวดศีรษะอย่างน้อย 15 นาที และหมักผมทิ้งไว้สักพักแล้วจึงล้างออกด้วยน้ำสะอาด
บอระเพ็ดแคปซูล
การกินบอระเพ็ดแคปซูล ถือว่าเป็นวิธีกินบอระเพ็ดแก้ โรคเบาหวานที่ง่ายที่สุด เพราะสรรพคุณบอระเพ็ดที่ได้จากความขม มีฤทธิ์ช่วยลดน้ำตาลในเลือดได้ ซึ่งมาจากระบวนการกระตุ้นให้มีการหลั่งอินซูลิน การกินบอระเพ็ด เป็นประจำเพื่อควบคุมโรค คงพอที่จะเป็นทางเลือกให้กับผู้ป่วยเหล่านี้ เพราะเบาหวานเป็นโรคที่ไม่หายขาด และเพื่อจะได้สะดวก และง่ายต่อการกิน จีงมีผลิตภัณฑ์แบบแคปซูลมากมาย
อันตรายของบอระเพ็ด
- ไม่ควรรับประทานบอระเพ็ดในรูปแบบต่าง ๆ เป็นระยะเวลานาน จะทำให้ค่าเอนไซม์ในตับสูงขึ้น จะทำตับทำงานผิดปกติ
- หญิงตั้งครรภ์และหญิงที่ให้นมบุตรห้ามใช้ จะทำให้ได้รับอันตรายจากสารบางอย่างในบอระเพ็ด
- หากเกิดอาการ ตัวเย็น ชาปลายมือปลายเท้า ตาเหลืองให้หยุดรับประทานบอระเพ็ดทันที เพราะเป็นอาการเริ่มต้นการผิดปกติของตับ
บอระเพ็ดมีประโยชน์และสรรพคุณทั้งต่อมนุษย์และสัตว์เลี้ยง หากรู้ถึงวิธีการกินและวิธีการนำไปใช้อย่างถูกต้องก็จะทำให้ได้ผลทางยาอย่างเต็มที่ รวมไปถึงข้อห้ามต่าง ๆ ที่จำเป็นจะต้องรู้ เช่นบุคคลประเภทไหนที่ห้ามรับประทาน และปริมาณที่เหมาะสม สมุนไพรทุกชนิดล้วนเป็นยาเพื่อแก้อาหารไม่ให้ร้ายแรงไปกว่าเดิมต้องใช้และคู่กันไปกับยาแพทย์ปัจจุบัน
ข้อมูลอ้างอิง : disthai.com , atherbth
Credit:pixabay
