จัดทริปปีใหม่แบบคูลๆกับสถานที่ท่องเที่ยวจังหวัดน่าน 3 วัน 2 คืน

น่านจังหวัดที่ได้ขึ้นชื่อว่าเมืองสโลวไลฟ์ของประเทศไทย หากใครอยากหลีกหนีความวุ่นวาย ไปพักใจพักกายใช้ชีวิตอย่างสบาย ๆ ในช่วงปีใหม่ จังหวัดน่านกับสถานที่ท่องเที่ยวจังหวัดน่านคือที่ที่เราอยากแนะนำ ซึ่งบทความนี้เราจะพาทุกท่านเตรียมจัดทริปเที่ยวน่าน 3 วัน 2 คืน แบบช้า ๆ คูล ๆ แต่ได้ครบจบที่เที่ยวน่าน ซึ่งจะมีที่ไหนบ้าง และหน้าตาทริปจะออกมาเป็นอย่างไร ตามมาดูกันเลย

ทำไมต้องเลือกไปจังหวัดน่าน

หากถามว่า ทำไมจังหวัดน่านเป็นหนึ่งในสถานที่ที่เราอยากแนะนำให้ทุกท่านไปใช้ชีวิตสไลวไลฟ์ คำตอบก็คือ เพราะอาหาร อากาศ วัฒนธรรมและสถานที่เที่ยวน่านมากมายจะเป็นตัวเยียวยาความสุขกายสบายใจสำหรับผู้ที่เหน็ดเหนื่อยจากการงานมาตลอดทั้งปี และพร้อมเป็นกำลังใจดี ๆ สำหรับการเริ่มต้นปีหน้าอย่างแน่นอน โดยจังหวัดน่านเป็นหนึ่งในจังหวัดที่เดินทางง่ายและแหล่งท่องเที่ยวน่านก็อยู่ไม่ห่างกันมากนัก เหมาะสำหรับจัดทริป 3 วัน 2 คืนแบบชิล ๆ ซึ่งการเดินทางเข้าจังหวัดน่านมีหลายวิธี ดังนี้

แนะนำวิธีการเดินทางไปท่องเที่ยวน่าน

1. การเดินทางโดยรถยนต์ น่านอยู่ห่างจากกรุงเทพมหานครประมาณ 670 กิโลเมตร โดยใช้เส้นทางหลวงหมายเลข 32 มุ่งตรงจากกรุงเทพเข้าสู่จังหวัดนครสวรรค์ จากนั้นจึงเปลี่ยนเส้นทางที่จังหวัดพิษณุโลกด้วยการใช้ทางหลวงหมายเลข 11 จนกระทั่งเข้าจังหวัดอุตรดิตถ์และเขตจังหวัดแพร่ะจึงเปลี่ยนไปใช้เส้นทางหมายเลข 101 ยิงยาวเข้าสู่ตัวเมืองน่าน รวมเวลาทั้งสิ้น 8-9 ชั่วโมงโดยประมาณ 
2. การเดินทางโดยรถประจำทาง การเดินทางจากกรุงเทพปลายทางไปน่าน มีรถออกจากหมอชิต 2 ทุกวัน วันละหลาย ๆ รอบ ทั้งรถธรรมดาและรถปรับอากาศพิเศษ ใช้เวลาประมาณ 9-10 ชั่วโมงในการเดินทาง
3. การเดินทางโดยเครื่องบิน เป็นวิธีเดินทางที่รวดเร็วที่สุดเพียง 1.30 ชั่วโมงเท่านั้น โดยเส้นทางบินกรุงเทพ-น่าน เปิดให้บริการในหลายสายการบินทั้ง Nok air, Thai smail และ Thai air asia นั่นเอง

5 สถานที่ท่องเที่ยวน่านอิงวัฒนธรรม

จังหวัดน่าน หรือ เมืองน่านเป็นเมืองที่มีวัฒนธรรมโดดเด่น เพราะมีสถานะเป็นเมืองเอกเช่นเดียวกับกรุงสุโขทัยหรืออยุธยา จึงทำให้เมืองน่านเต็มไปด้วยสถานที่เที่ยวน่านเชิงวัฒนธรรมที่มีกลิ่นไอดั่งเดิมได้อย่างสมบรูณ์แบบ และนี่คือ 5 สถานที่ท่องเที่ยวน่านอิงวัฒนธรรม ที่คุณไม่ควรพลาด

1.กระซิบรักบันลือโลกที่วัดภูมินทร์

สถานที่แรกที่ห้ามพลาด คือวัดภูมินทร์ที่ตั้งอยู่ใจกลางตัวเมืองน่าน ถูกสร้างขึ้นตั้งแต่ปีพ.ศ 2139 เป็นสถานที่ท่องเที่ยวน่านที่แสดงกลิ่นไอเมืองน่านโบราณได้ชัดเจนที่สุด มีจุดเด่นที่ตัวพระอุโบสถจตุรมุขสวยแปลกไม่มีใครเหมือน เพราะตัวโบสถ์และวิหารถูกแกะสลักลวดลายด้วยฝีมือช่างชาวล้านนา ภายในฝาผนังแสดงถึงชีวิตและวัฒนธรรมเมืองน่านตามพงศาวดาร และไฮไลท์สำคัญของที่นี่ คือภาพวาดปู่ม่านย่าม่าน ชาวไทลื้อโบราณ สวยงามโดดเด่น ท้าทายกาลเวลา เรียกได้ว่าเป็นไอคอนสำคัญประจำเมืองน่าน ที่ทุกท่านต้องห้ามพลาดมาเช็กอินเลยทีเดียว
พิกัด : วัดภูมินทร์ อ.เมือง จ.น่าน

2.ชมวิวภูเขาดอยภูคา ที่วัดภูเก็ต

วัดภูเก็ต เป็นที่เที่ยวจังหวัดน่านที่ตั้งอยู่ใน อ.ปัว ต้องเดินทางออกจากตัวเมืองสักเล็กน้อยย โดยความโดดเด่นของวัดแห่งนี้ คือทำเลที่ตั้งบนภูเขาสูง ทำให้มองเห็นวิวทิวทัศน์ที่งดงาม โดยเฉพาะหากมาที่วัดนี้ในช่วงเย็น ท่านสามารถนั่งชมพระอาทิตย์ตกพาดผ่านภูเขาดอยภูคาสลับกับวิวท้องนาสีเขียวขจีเบื้องล่าง เป็นภาพเช็คอินที่ไม่ควรพลาดอัพลงโซเชียล อีกทั้งด้านล่างของวัดภูเก็ตยังจัดเป็นตลาดเล็ก ๆ ในรูปแบบกระท่อมปลายนา เป็นที่ถ่ายรูป ซื้อของฝาก หรือนั่งจิบกาแฟท่ามกลางทุ่งข้าวสีเขียวขจีที่สายแฟไม่ควรพลาด
พิกัด : วัดภูเก็ต อ.ปัว จ.น่าน

3.เยี่ยมชนบ้านล้านนาอายุ 150 ปี ที่โฮงเจ้าฟองคำ

หากใครอยากสัมผัสบรรยากาศบ้านไม้โบราณสไตล์ล้านนาอายุเก่าแก่กว่า 150 ปี มีกลิ่นไอประวัติศาสตร์ที่มีเสน่ห์ โฮงเจ้าฟองคำคืออีกหนึ่งสถานที่ที่ต้องหาโอกาสไปเยี่ยมเยือน โดยประวัติของบ้านหลังนี้ ถูกสร้างโดยเจ้าฟองคำผู้เป็นเชื้อสายโดยตรงของเจ้าอนันตวรฤทธิเดชเจ้าผู้ครองนครน่านองค์ที่ 62 ซึ่งเป็นบิดาของเจ้าผู้ครองนครสององค์สุดท้าย ปัจจุบันตัวบ้านหลังนี้เปิดเป็นพิพิธภัณฑ์และสถานที่จัดงานมงคล โดยภายในตัวบ้านยังคงข้าวของเครื่องใช้สมัยล้านนาไว้ได้อย่างดี 
พิกัด : โฮงเจ้าฟองคำ อ.เมือง จ.น่าน

4.กราบไหว้บูชา พระบรมธาตุแช่แห้งวัดคู่บ้านคู่เมืองชาวน่าน

วัดพระธาตุแช่แห้ง เป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองชาวน่าน มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน กล่าวกันว่ามีอายุนานกว่า 600 ปี โดยพระธาตุแห่งนี้ถูกสร้างมาเพื่อเพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ที่ได้มาจากกรุงสุโขทัยเป็นหลักฐานแสดงความสัมพันธ์อันดีระหว่างเมืองน่านและเมืองสุโขทัยในอดีต โดยพระธาตุถูกสร้างเป็นเจดีย์ทรงหริภุณไชย มีสีเหลืองทองอร่ามเห็นได้ตั้งแต่ไกลเพราะตั้งอยู่บนยอดเขา แถมยังเป็นพระธาตุประจำปีเกิด ปีเถาะหรือปีกระต่ายนั่นเอง เป็นแลนด์มาร์กที่อยู่ห่างจากอำเภอเมืองเพียง 2 กิโลเมตรเท่านั้น สามารถเดินทางมากราบไหว้ได้ทุกวันพร้อมขอพรด้านหน้าที่การงาน ทำให้ชีวิตอยู่ดี มีสุข แข็งแรง 
พิกัด : พระบรมธาตุแช่แห้ง อ.ภูเพียง จังหวัดน่าน

5.เก็บภาพเมืองน่านจากมุมสูง ที่วัดพระธาตุเขาน้อย

วัดพระธาตุเขาน้อย เป็นอีกหนึ่งที่เที่ยวน่านสำคัญ เนื่องจากเป็นปูชนียสถานที่เก่าแก่สวยงามที่ชาวเมืองน่านรักและเคารพบูชา โดยไฮไลต์สำคัญของวัดนี้ คือขั้นบันไดนาค 303 ขั้นรอพิสูจน์ความแข็งแรงของกำลังขา ณ จุดสูงสุดของที่นี่เป็นที่ตั้งของพระพุทธรูปปางลีลาองค์ใหญ่ เหลืองทองอร่ามตั้งอยู่บนดอยเขาน้อย ที่มีจุดชมวิวเมืองน่านจากมุมสูง ที่สายถ่ายภาพห้ามพลาดโดยเด็ดขาด
พิกัด : วัดพระธาตุเขาน้อย อ.เมือง จังหวัดน่าน

5 ที่เที่ยวจังหวัดน่านเชิงธรรมชาติ

แหล่งท่องเที่ยวน่านนอกจากเชิงวัฒนธรรมกลิ่นไอประวัติศาสตร์เมืองโบราณแล้ว จังหวัดน่านก็ไม่น้อยหน้าในส่วนของที่เที่ยวน่านเชิงธรรมชาติ ทั้งป่าเขา ทุ่งนาและยอดดอย จังหวัดน่านมีครบ และห้ามพลาดที่จะไปสัมผัสกับอากาศและธรรมชาติที่บริสุทธิ์กับสถานที่ท่องเที่ยวจังหวัดน่านเชิงธรรมชาติเหล่านี้

1.นอนดูดาวที่ดอยเสมอดาว

ดอยเสมอดาว เป็นสถานที่กางเต็นท์ยอดนิยมในหน้าหนาว โดยเฉพาะช่วงปีใหม่ที่ผู้คนนิยมมากางเต๊นท์พร้อมร่วมกิจกรรมสวดมนต์ข้ามปีท่ามกลางแสงดาวบนยอดดอยนี้ แต่หากใครอยากมาสวีทกับแฟนเค้าดาวน์ช่วงปีใหม่ เราแนะนำให้ท่านเช่าเต็นท์ เพื่อนอนดูพระอาทิตย์อัสดงพร้อมออกมานั่งชมดาวยามค่ำคืน จะได้ฟีลลิ่งพักผ่อนสุดโรแมนติก และหากโชคดีจะได้ชมทะเลหมอกพร้อมวิวตระวันขึ้นที่สวยงามแบบสุด ๆ
พิกัด : ดอยเสมอดาว อ.นาน้อย จังหวัดน่าน

2.ล่องแก่งสุด Adventure ลำน้ำว้า (อุทยานแห่งชาติแม่จริม)

สาย Adventure รักการผจญภัย แสวงหากิจกรรมสนุก ๆ ในเมืองสโลวไลฟ์ ต้องห้ามพลาดกิจกรรมล่องแก่งบนแพยางที่ลำน้ำว้า ในอุทยานแห่งชาติแม่จริมซึ่งอยู่ห่างจากตัวเมืองเพียง 60 กิโลเมตรเท่านั้น ท่านจะตื่นเต้น สนุกสนานไปกับการฝ่าแก่งหินนับร้อยแก่งด้วยความยาวของลำน้ำว้ากว่า 80 กิโลเมตร เรียกได้ว่าสนุกจนลืมความเครียดตลอดปีเลยทีเดียว
พิกัด : อุทยานแห่งชาติแม่จริม อ.แม่จริม จังหวัดน่าน

3.ชมความสวยงามของนาข้าวขั้นบันได โครงการปิดทองหลังพระ

ที่แห่งนี้เป็นโครงการนำร่องปิดทองหลังพระในโครงการพระราชดำริในหลวงรัชการที่ 9 โดยการทำนาข้าวขั้นบันไดทดแทนการทำไร่ที่เป็นการทำลายหน้าดิน เรียกได้ว่าเป็นการพลิกฟื้นจากภูเขาหัวโล้นให้กลายมาเป็นนาข้าวสีเขียวขจีลดหลั่นตามไหล่เขา อีกหนึ่งแหล่งท่องเที่ยวน่านเชิงธรรมชาติ ที่ท่านไม่ควรพลาดมาสูดอากาศบริสุทธิ์พร้อมพักสายตากับทุ่งนาสีเขียวขจีแบบสุดลูกหูลูตา
พิกัด : โครงการปิดทองหลังพระ อ.เฉลิมพระเกียรติ จังหวัดน่าน

4.ถ่ายรูปลงโซเชียลเก๋ ๆ กับเสาดินนาน้อย – คอกเสือ

เสาดินนาน้อย หรือภาษาท้องถิ่นว่า “ฮ่อมจ๊อม”  เป็นสถานที่สุดเก๋ เกิดจากการสร้างสรรค์ด้วยฝีมือธรรมชาติแบบแท้จริง เพราะเกิดจากการกัดเซาะของน้ำฝนและลมเป็นเวลานานจนเกิดเป็นเสาดินเป็นแท่ง ๆ รูปทรงแตกต่างกัน ยิ่งมาในช่วงฤดูหนาวป่าเต็งรังบริเวณรอบ ๆ เสาดินจะเล่นสีระหว่างสีเหลือง แดง ส้ม น้ำตาล ตัดกับสีน้ำเงินของท้องฟ้าฉากหลัง ร่วมด้วยอากาศที่เย็นสบาย สามารถเดินถ่ายรูปได้ไม่เหนื่อย รับรองว่าท่านจะได้ภาพถ่ายสุดเก๋อัพเดตลงโซเชียลอย่างแน่นอน
พิกัด : เสาดินนาน้อย อ.นาน้อย จังหวัดน่าน

5.เรียนรู้วิถีชีวิตชาวบ้านที่บ่อเกลือสินเธาว์

บ่อเกลือสินเธาว์ เป็นสถานที่เที่ยวน่านไฮไลต์สำคัญที่เชื่อว่าทุกท่านจะต้องจดไว้ในลิสต์อย่างแน่นอน เพราะหากมาน่านแต่ไม่ได้มาเยือนบ่อเกลือสินเธาว์พร้อมสัมผัสวิถีชาวบ้านที่นี่ ก็จะเรียกว่ามาไม่ถึงเมืองน่าน นั่นเอง โดยสถานที่แห่งนี้เป็นชุมชนหมู่บ้านที่โอบล้อมไปด้วยเทือกเขารอบด้าน ชาวบ้านยังทำอาชีพต้มเกลือสินเธาว์ขาย ซึ่งนักท่องเที่ยวที่มาเยี่ยมเยือนจะได้เรียนรู้วิธีการทำเกลือสินเธาว์แบบใกล้ชิด พร้อมถ่ายรูปคู่บ่อเกลือจากธรรมชาติและหาซื้อของฝากเป็นผลิตภัณฑ์ธรรมชาติจากเกลือแปรรูปนั่นเอง
พิกัด : บ่อเกลือ อ.บ่อเกลือ จังหวัดน่าน

แบ่งที่เที่ยวน่านตามเขตพื้นที่

ที่เที่ยวน่านในเมือง

• วัดภูมินทร์
• โฮงเจ้าฟองคำ
•  วัดพระธาตุช้างค้ำวรวิหาร
•  พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติน่าน
•  วัดหัวข่วง
• ตึกรังษีเกษม
• หอศิลป์ริมน่าน

ที่เที่ยวปัว

• วัดภูเก็ต
• ดอยภูแว
• ร้านกาแฟบ้านไทลื้อ และลำดวนผ้าทอ
• วัดพระธาตุเบ็งสกัด
• วัดร้องแง
• ฟาร์มเห็ดบ้านหัวน้ำ
• น้ำตกศิลาเพชร

ที่เที่ยวบ่อเกลือ

• ถนนลอยฟ้า โค้งเลข 3
• สะพานหมู่บ้านสะปัน
• น้ำตกสะปัน
• บ่อเกลือโบราณ

ที่เที่ยวท่าวังผา

• หมู่บ้านไทลื้อหนองบัว
• ศูนย์จำหน่ายผ้าลายน้ำไหลไทลื้อ
• บ่อน้ำร้อนโป้งกิ
• ดอยวาว
• ดอยติ้ว

ตัวอย่างทริป 3 วัน 2 คืน แบบครบจบสถานที่เที่ยวน่าน

สำหรับใครที่กำลังมองหาสถานที่ท่องเที่ยว  Countdown สุดชิล จังหวัดน่านคือสถานที่ที่เราอยากแนะนำให้ท่านไปสัมผัสบรรยากาศลมหนาว และแหล่งท่องเที่ยวอันสมบรูณ์แบบทั้งสายวัฒนธรรมและสายธรรมชาติสามารถเที่ยวได้ครบจบใน 3 วัน 2 คืน แบบเต็มอิ่ม ซึ่งเรามีตัวอย่างทริปชิล ๆ สไตล์สโลว์ไลฟ์แต่ครบจบทุกอารมณ์ในช่วงปีใหม่ มาฝากกัน

สถานที่เที่ยวน่านวันที่ 1

• เริ่มต้นการเดินทางเข้าสู่จังหวัดน่าน สำหรับวันแรกเราแนะนำให้ท่านพักในตัวเมืองจังหวัดน่าน ซึ่งมีตัวเลือกที่พักมากมายทั้งโรงแรม รีสอร์ท และโฮมสเตย์ใกล้ชิดธรรมชาติ ที่ราคาไม่แพง แต่แนะนำว่าต้องจองล่วงหน้าสักเล็กน้อย 
• สำหรับสถานที่เที่ยวน่านในตัวเมืองแห่งแรกที่ท่านต้องไปเยือน คือ วัดภูมินทร์ ที่ตั้งอยู่ใจกลางเมือง เยี่ยมชมภาพวาดฝาผนัง ปู่ม่านย่าม่าน กระซิบรักบันลือโลก พร้อมนั่งรถรางที่จัดเป็นรอบเพื่อเยี่ยมชมตัวเมือง สัมผัสวัฒนธรรมและกลิ่นไอเมืองเก่า
• จากนั้นไปต่อที่โฮงเจ้าฟองคำ เพื่อเยี่ยมชมบ้านไม้เก่าล้านนากว่า 150 ปี พร้อมชิมขนมไทยและจิบกาแฟเพลิดเพลินกับบรรยกาศชาวบ้านล้านนาในอดีต
• เตรียมตัวเดินทางต่อเพื่อไปสักการะพระธาตุแช่แห้ง สิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองชาวน่าน ที่อยู่ห่างจากตัวเมืองเพียง 2 กิโลเมตรเท่านั้น
• ช่วงเย็นกลับเข้ามาในตัวเมืองเพื่อรับประทานอาหาร หากมาตรงศุกร์ – อาทิตย์ อย่าลืมแวะเดินย่อยอาหารแบบชิล ๆ บนถนนคนเดินเมืองน่าน หรือ กาดข่วงเมืองน่าน

สถานที่เที่ยวน่านวันที่ 2

สำหรับการท่องเที่ยววันที่ 2 นี้ เราจะมุ่งเน้นไปที่เส้นทางสายธรรมชาติและการนอนนับดาวเพื่อข้ามวันปีใหม่ โดยท่านสามารถเลือกเดินทางได้ 2 เส้นทางหลัก คือ ขึ้นเหนือไปอุทยานแห่งชาติขุนสถาน หรือลงใต้ไปนอนดอยเสมอดาว โดยทั้งสองเส้นทางมีความน่าสนใจ ดังนี้

• หากเลือกขึ้นเหนือไปยังอุทยานแห่งชาติขุนสถาน ท่านจะเดินทางผ่านอำเภอปัว จังหวัดน่าน ซึ่งมีแหล่งท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติที่น่าสนใจ คือ การเยี่ยมชมบ่อเกลือและวิถีชีวิตชาวบ้านเรียนรู้วิถีชีวิตชาวบ้านกับการทำเกลือสินเธาว์ จากนั้นไปถ่ายรูปเมืองน่านวิวสูงที่วัดภูเก็ต อำเภอปัว พร้อมชิมกาแฟที่คาเฟ่กลางทุ่งนาสีเขียวขจี โดยคืนนี้เรามีจุดหมายการกางเต็นท์ที่อุทยานแห่งชาติขุนสถาน เพื่อสัมผัสอากาศเย็น และร่วมกิจกรรมสวดมนต์ข้ามคืนบนยอดดอย
•  หากเลือกลงใต้ไปยังดอยเสมอดาว ท่านสามารถแวะเยี่ยมชมความสวยงามของธรรมชาติสร้างสรรค์ที่เขาดินนาน้อย พร้อมถ่ายรูปเสาดินหลากสีที่เล่นแสงกับต้นไม้รอบด้านในช่วงหน้าหนาว โดยเส้นทางนี้เรามีจุดหมายปลายทางคือการกางเต็นท์ บนยอดดอยเสมอดาว เพื่อเยี่ยมชมพระอาทิตย์อัสดง และนับดาวยามค่ำคืน และหากโชคดีอากาศหนาวเพียงพอในเช้าวันปีใหม่ ท่านจะพบกับทะเลหมอกเบื้องหน้าอีกด้วย

สถานที่เที่ยวน่านวันที่ 3

• สำหรับเส้นทางวันกลับกรุงเทพ ในวันสุดท้ายนั้น หากท่านเลือกกางเต็นท์ที่อุทยานแห่งชาติขุนสถาน ท่านสามารถแวะถ่ายรูปกับต้นพญาเสื้อโคร่งที่กำลังบานสะพรั่งในช่วงหน้าหน้าวที่หน่วยวิจัยต้นน้ำขุนสถาน และเส้นทางกลับจะผ่านตัวเมืองน่านอีกครั้งหนึ่ง ซึ่งท่านสามารถแวะซื้อของฝากได้ในตัวเมือง โดยจังหวัดน่านมีสินค้าพื้นเมืองที่สำคัญ คือผ้าทอด้วยมือ เครื่องเงินโบราณ และของฝากสุดน่ารัก 
• แต่สำหรับผู้ที่เลือกค้างคืนที่ดอยเสมอดาวนั้น เส้นทางขากลับท่านสามารถแวะท่องเที่ยวเส้นทางธรรมชาติได้เพิ่มเติม ทั้งจุดชมวิวม่อนดอยผาผึ้งและผาชู้ ที่ตั้งตระหง่านท่ามกลางขุนเขาเขียวขจีนับแสนไร่ เป็นจุดเช็คอินที่สายโซเชี่ยลไม่ควรพลาด

เป็นอย่างไรกันบ้างกับทริปปีใหม่แบบคูลๆ 3 วัน 2 คืน ที่จังหวัดน่าน เมืองที่ร่ำรวยไปด้วยวัฒนธรรมและธรรมชาติที่สวยงาม ที่รอให้ทุกท่านมาเยี่ยมเยือนสัมผัสชีวิตสโลวไลฟ์แบบชิลๆคูลๆตลอด 3 วันที่ท่องเที่ยวในจังหวัดน่าน พร้อมชาร์ตแบตให้เต็มเปี่ยมเพื่อต้อนรับทุกเรื่องราวใหม่ๆที่จะเกิดขึ้นในปีหน้า

แหล่งข้อมูล : oer.learn.in.th, touronthai.com, db.sac.or.th

Feature Image Credit : thaitourismthailand