ดอกไม้ไหว้พระ สวดมนต์: สัญลักษณ์และความหมาย

ชาวพุทธอยากจะไหว้พระ เข้าวัด สวดมนต์ ทั้งที นอกจากจิตใจที่มีแล้วยังควรต้องมี ธูป เทียน และ ดอกไม้ในการไหว้พระหรือถวายพระสงฆ์ด้วยเสมอ แต่ดอกไม้นั้นไม่ได้มีแค่ดอกบัว และการเลือกขายพวงมาลัยหรือดอกดาวเรืองหน้าวัดหรือพระพุทธรูปตามสถานที่ต่างๆก็ไม่ได้เลือกมาโดยไม่มีความหมาย ดอกไม้ไหว้พระนั้นมีดอกอะไรบ้าง และแต่ละดอกที่ที่มาหรือความหมายอย่างไร ไปดูรายการดอกไม้ถวายพระ 7 ประเภทกันเลย

ที่มาของดอกไม้ไหว้พระ

การไหว้พระด้วยดอกไม้เป็นปฏิบัติทางศาสนาที่มีมาตั้งแต่อดีตในศาสนาพุทธศาสนา (รวมถึงศาสนาอื่นๆในเอเชียด้วย) มีหลายเหตุผลที่อธิบายเหตุผลทางวัฒนธรรมและศาสนาที่ส่งผลให้ชาวพุทธมีดอกไม้ไหว้พระ บางเหตุผลสำคัญคือ

1. เป็นการแสดงความเคารพและนับถือ: การนำดอกไม้มาไหว้พระเป็นการแสดงความเคารพและนับถือต่อพระพุทธ พระพุทธรุป พระธรรม และ พระสงฆ์ มันเป็นการแสดงออกถึงความน่าเคารพและกตัญญูต่อพระสงฆ์ ซึ่งเป็นผู้สืบศาสนาและตัวแทนของพระพุทธเจ้าในโลกปัจจุบัน
2. การสร้างบรรยากาศของสงบสุข: การนำดอกไม้มาไหว้พระยังมีผลต่ออารมณ์และสภาพจิตใจของผู้ที่มาไหว้พระ ดอกไม้มักถูกเลือกเนื่องจากสีสันและกลิ่นหอมที่มีฤทธิ์ในการสร้างบรรยากาศที่สงบสุขและผ่อนคลาย
3. การบริจาคและทำบุญ: การนำดอกไม้มาให้พระยังเป็นการบริจาคและทำบุญ ผู้ที่มาไหว้พระมักมีส่วนร่วมในการสนับสนุนวัดและกำลังช่วยให้กิจกรรมทางศาสนาเกิดขึ้นต่อไป
4. การต่อสู้กับความชั่วร้าย: การนำดอกไม้มาไหว้พระยังมีความหมายทางสัญลักษณ์ในการต่อสู้กับความความชั่วร้าย ดอกไม้มีความบริสุทธิ์และสวยงาม การนำดอกไม้มาให้พระถือเป็นการล้างความชั่วของจิตใจและนำสิ่งดีๆ มาเสริมให้กับชีวิต
5. ปฏิบัติทางศาสนา: การนำดอกไม้มาไหว้พระเป็นส่วนหนึ่งของปฏิบัติทางศาสนาในศาสนาพุทธ แม้ว่ามันจะไม่ใช่สิ่งที่บังคับ แต่มีความหมายทางสัญลักษณ์ถึง ความตั้งใจ ความมีสติสงบร่มเย็น และความสบายใจ

สรุปได้ว่าการนำดอกไม้มาไหว้พระ แม้จะไม่ได้เป็นข้อบังคับหรือหลักปฏิบัติของชาวพุทธดังที่พระพุทธเจ้าได้บรรยัติไว้ แต่ถือว่าเป็นปฏิบัติทางศาสนาและวัฒนธรรมที่มีหลายแง่มุมและความหมายทางสัญลักษณ์ที่สำคัญต่อชาวพุทธ หรือพูดง่ายๆว่า เป็นอีกหนึ่งวิธีในการแสดงความเคารพต่อพระพุทธศาสนา และเชิญชวนชาวพุทธด้วยกันให้มีพฤติกรรมที่ดี มีสติ สงบ และระลึกถึงคุณค่าในชีวิตนั่นเอง

ดอกไม้ไหว้พระ

ดอกบัว (Lotus / Nelumbo nifera)

ความหมาย: ดอกบัวเป็นสัญลักษณ์ของความบริสุทธิ์ สงบ การตรัสรู้ และศักยภาพในการเติบโตทางจิตวิญญาณ มักใช้เป็นหนึ่งในดอกไม้ถวายพระ หลักเพื่อแสดงถึงการเดินทางจากความไม่รู้ไปสู่การตรัสรู้ ดอกบัวเป็นดอกไม้ไหว้พระ ที่เป็นแก่นสารสำคัญในพระไตรปิฎกคือเรื่อง บัวสี่เหล่า ซึ่งเปรียบเสมือนบุคคล 4 จำพวก คือ 1. บุคคลที่อยู่พ้นน้ำ มีปัญญา กิเลสน้อย เมื่อได้ต้องแสงพระอาทิตย์ก็พร้อมผลิบาน (ตรัสรู้้) 2. บัวผิวน้ำ มีกิเลสค่อนข้างน้อย แต่ถ้าได้รับฟังคำสอนก็ยังเข้าใจและบรรลุธรรมได้ 3. บัวจมน้ำ รอวันโผล่ขึ้นจากน้ำได้ด้วยการหมั่นศึกษาเล่าเรียน และ 4. บัวใต้โคลนตม เป็นผู้มีกิเลสมาก มีโอกาสบรรลุธรรมได้น้อย (Credit: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา)

โอกาส: ดอกบัวมักถูกเลือกนำมาถวายพระ และระหว่างการไหวพระ สวดมนต์ ทำสมาธิ ต่อหน้าพระพุทธรูป เพราะสื่อความหมายถึงความสงบ การพัฒนา การตรัสรู้ บางครั้งก็ถูกนำมาพับกลับดอกบัวให้สวยงามก่อนทำการถวายพระสงฆ์เพราะถือเป็นการฝึกเจริญสติให้อยู่กับปัจจุบันเวลาพับกลีบดอกบัวอีกด้วย

ดอกมะลิ (Jasmine / Jasminum)

ความหมาย: ดอกมะลิ หมายถึง ความบริสุทธิ์ ความเรียบง่าย และคุณธรรมแห่งความสุภาพเรียบร้อย กลิ่นหอมหวานของพวกมันเชื่อกันว่ากระตุ้นความรู้สึกสงบและเงียบสงบ ทำให้เป็นดอกไม้ถวายพระ ในอุดมคติ

โอกาส: ดอกมะลิมักใช้เป็นดอกไม้ไหว้พระในเครื่องบูชาทางพุทธศาสนา โดยเฉพาะในช่วงการทำสมาธิและการสวดมนต์

ดาวเรือง (Tagetes / Marigold)

ความหมาย: ดอกดาวเรืองมีความเกี่ยวข้องกับความจงรักภักดี ความเป็นสิริมงคล และการขจัดพลังงานด้านลบ พวกเขาถือเป็นสถานที่พิเศษในหมู่ดอกไม้ไหว้พระ หรือ ดอกไม้ถวายพระ เพื่อเป็นสัญลักษณ์แห่งความเคารพและความเคารพ

โอกาส: ดอกดาวเรืองมักถูกเลือกให้เป็นดอกไม้ไหว้พระ สำหรับพิธีกรรมทางพุทธศาสนาต่างๆ รวมถึงที่จัดขึ้นในช่วงเทศกาลและโอกาสพิเศษต่างๆ

ดอกเบญจมาศ (Chrysanthemum)

ความหมาย: ดอกเบญจมาศเป็นสัญลักษณ์ของการมีอายุยืนยาว ภูมิปัญญา และชีวิตที่กลมกลืนกัน มักเสนอเป็น “ดอกไม้ไหว้พระ” เพื่อแสดงความเคารพและความปรารถนาดี

โอกาส: ดอกเบญจมาศถูกใช้เป็นดอกไม้ไหว้พระ ทั้งในการถวายเครื่องบูชาในชีวิตประจำวันและในพิธีแสดงความเคารพผู้เป็นที่รักที่เสียชีวิต

กล้วยไม้ (Orchids)

ความหมาย: กล้วยไม้มีความเกี่ยวข้องกับความประณีต ความงดงาม และความสง่างาม ทำให้เป็น ดอกไม้ไหว้พระ อันวิจิตรงดงาม อีกทั้งยังมีความหมายถึง มิตรภาพและการงานที่ดี รายรื่น กล้วยไม้เป็นสัญลักษณ์ของการแสวงหาความสมบูรณ์แบบทางจิตวิญญาณและการอยู่เหนือความกังวลทางโลก

โอกาส: กล้วยไม้ได้รับการคัดเลือกอย่างพิถีพิถันว่าเป็นดอกไม้ไหว้พระ เพื่อถวายเป็นพุทธบูชา เพื่อสร้างบรรยากาศแห่งความเงียบสงบในพื้นที่วัด

ดอกจำปี (White Champaka / Orange Champaka)

ความหมาย: ดอกจำปีเป็นตัวแทนของความหมายดีอย่าง การงานก้าวหน้า ชีวิตรุ่งเรืองเป็นดอกไม้ไหว้พระที่มีกลิ่นหอมหวาน จำปีเป็นสัญลักษณ์ของความเป็นสิริมงคล

โอกาส: ดอกจำปีถูกใช้เป็นดอกไม้ไหว้พระ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อเอาไปร้อยห้อยเป็นตุ้มของพวงมาลัยที่ใช้ถวายพระ ถวายวัด หรือแม้กระทั่งไหว้พระในบ้าน หรือไหว้พ่อแม่ครูบาอาจารย์

ดอกพุด (Cape Jasmine / Gardenia flower)

ความหมาย: ดอกพุดเป็นสัญลักษณ์ของความบริสุทธิ์ มั่นคง แข็งแรง ทำให้เป็นดอกไม้ถวายพระอันเป็นมงคล พวกเขาสื่อถึงความปรารถนาที่จะมีชีวิตที่เจริญรุ่งเรืองและประสบความสำเร็จ หากเป็นชาวต่างชาติจะถือว่าดอกพุดมีความหมายถึงรักแท้

โอกาส: เนื่องด้วยเป็นสีขาวบริสุทธิ์และหอมหวานยาวนาน บางครั้งดอกพุดจะถูกเลือกให้เป็นดอกไม้ไหว้พระ เพื่อถวายเป็นพุทธบูชา โดยเฉพาะในช่วงวันพระ

ชาวพุทธนั้นจะมีการถวายดอกไม้สด หรือพวงมาลัยดอกไม้ เพื่อแสดงความเคารพ ความจงรักภักดี และมีสติระลึกถึงถึงความไม่เที่ยงของทุกสิ่ง การเลือกดอกไม้เหล่านี้และความหมายที่เกี่ยวข้องอาจแตกต่างกันไปบ้างตามพื้นที่ท้องถิ่น แต่อย่างไรก็ตาม สิ่งที่ทำคัญกว่าดอกไม้ก็คือความตั้งใจดีในการเลือกซื้อ และนำ ดอกไม้ถวายพระ หรือซื้อดอกไม้เข้าวัด ทำให้จิตใจเบาสบาย เมื่อสบายใจที่ได้เข้าวัดสวดมนต์ไหว้พระทำบุญกันแล้ว ก็อย่าลืม อาราธนาศีล 5 ให้ถูกต้อง หรือ เช็คปฏิทินวันพระปีนี้ กันด้วยล่ะ