อาการปวดท้องข้างขวา สัญญาณเตือนจากร่างกายที่ไม่ควรมองข้าม

อาการปวดท้อง หลายคนคงเคยประสบพบเจออยู่บ่อยครั้ง ทั้งปวดท้องหิวข้าว ปวดท้องอาหารไม่ย่อย หรือปวดท้องเพราะภาวะความเครียด จนบ่อยครั้งหลายท่านอาจละเลยอาการ เพราะคิดว่าไม่น่าจะเป็นอันตรายอะไร แต่รู้หรือไม่ว่าอาการปวดท้องเป็นสัญญาณเตือนเบื้องต้นของร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นปวดท้องจี๊ด ๆ ปวดท้องหน่วง ๆ ปวดท้องด้านซ้าย หรือปวดท้องน้อยด้านขวา จี๊ด ๆ ล้วนแล้วแต่เป็นสัญญาณที่ร่างกายบอกเราทั้งสิ้น ดังนั้นอย่านิ่งนอนใจหากปวดท้องเมื่อใด ให้ตรวจสอบอาการเบื้องต้นว่าตรงกับบทความนี้หรือไม่ พร้อมทำการปฐมพยาบาลเบื้องต้น หากอาการไม่หายหรือแย่ลง ควรพบแพทย์โดยด่วน ซึ่งบทความนี้เราจะขอนำเสนอข้อมูลดี ๆ ให้ท่านสามารถวินิจฉัยอาการปวดท้องด้านขวาเบื้องต้น ได้ง่าย ๆ ด้วยตัวเอง

ลักษณะอาการปวดท้องข้างขวา

ลักษณะอาการปวดท้องด้านขวา มีหลายต้นสายปลายเหตุ เพราะท้องซีกขวาล้วนแล้วแต่เป็นที่อยู่อวัยวะสำคัญ ทั้งตับอ่อน ถุงน้ำดี และลำไส้เล็ก รวมทั้งปีกมดลูก รังไข่ด้านขวาและส่วนหนึ่งของมดลูกอีกด้วย ดังนั้นหากท่านมีอาการปวดท้องด้านขวาเพียงเล็กน้อย อาจเลือกพักผ่อนเพื่อดูอาการก่อนได้ อย่างไรก็ตามหากปวดท้องต่อเนื่องมากกว่า 4 ชั่วโมง และไม่ทุเลาลง พร้อมมีอาการข้างเคียง อย่างเป็นไข้ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดร้าวลงขา หรือมีอาการท้องอืดท้องเสียร่วมด้วยเป็นเวลานาน ควรรีบพบแพทย์เพื่อได้รับการตรวจวินิจฉัยอย่างถี่ถ้วน

สาเหตุของอาการปวดท้องข้างขวา

อาการปวดท้องข้างขวา ไม่ว่าจะเป็นอาการปวดท้องน้อยด้านขวา จี๊ด ๆ หรือปวดท้องขวาล่าง ล้วนแล้วแต่มีสาเหตุทั้งสิ้น ซึ่งอาการปวดท้องเป็นอาการเบื้องต้นที่ร่างกายบ่งบอกออกมา โดยสาเหตุของการปวดท้องมีหลายปัจจัย ดังนี้

1. ปัจจัยทางด้านอาหาร 

เนื่องจากท้องน้อยด้านขวาเป็นที่อยู่ตับและถุงน้ำดี ซึ่งบางครั้งการรับประทานอาหารผิดสำแดง ทำให้เกิดอาการอาหารเป็นพิษ หรือมีไขมันสูงต่อเนื่องเป็นเวลานาน ๆ อาจก่อให้เกิดอาการปวดท้องข้างขวาได้ ซึ่งผู้ป่วยจะต้องใช้การสังเกตอาการร่วมกับพฤติกรรมการกินในชีวิตประจำวัน เพื่อให้ข้อมูลแพทย์ได้อย่างถูกต้อง

2. ปัจจัยของการบาดเจ็บอวัยวะภายในช่องท้อง

อย่างที่กล่าวไปแล้วว่า ภายในช่องท้องด้านขวามีอวัยวะสำคัญอยู่ ทั้งตับ ถุงน้ำดี และลำไส้เล็กอีกด้วย ดังนั้นหากมีอาการปวดท้องด้านขวาอย่างรุนแรงและฉับพลัน อาจเกิดจากการอักเสบของลำไส้เล็กภายในได้ นอกจากนี้หากมีอาการปวดในช่องท้องด้านขวาอย่างเรื้อรัง อาจมีปัจจัยเสี่ยงของการเกิดเนื้องอกในลำไส้ได้เช่นกัน

3. ปัจจัยความผิดปกติของอวัยวะคุณผู้หญิงหรือคุณผู้ชาย

อาการปวดท้องข้างขวาล่าง หรืออาการปวดท้องน้อยด้านขวา อาจเกี่ยวกับอวัยวะสืบพันธุ์ภายในช่องท้องด้านล่าง ซึ่งหากผู้ป่วยเป็นเพศหญิงให้สันนิษฐานว่ามีความผิดปกติของอวัยวะสืบพันธ์ก็เป็นไปได้ ไม่ว่าจะเป็นอาการปีกมดลูกอักเสบ อาการมดลูกอักเสบ รังไข่อักเสบ หรือกรวยไตอักเสบได้เช่นกัน หากเป็นคุณผู้ชายก็มีความเสี่ยงโรคเกี่ยวกับระบบสืบพันธุ์ได้เช่น โรคต่อมลูกหมากอักเสบ โรคไส้เลื่อนขาหนีบ เป็นต้น ซึ่งปัจจัยเหล่านี้ไม่ได้เกิดอาการอย่างฉับพลัน แต่มักเกิดต่อเนื่องหรือเป็น ๆ หาย ๆ ซึ่งผู้ป่วยต้องสังเกตตัวเองร่วมด้วย เพื่อบอกข้อมูลจำเป็นให้แพทย์สามารถวินิจฉัยอาการได้อย่างถูกต้อง

อาการปวดท้องข้างขวาที่พบบ่อย

1. อาการปวดท้องน้อยด้านขวา หน่วงๆ และจุกเสียด

สำหรับอาการจุกเสียแน่นท้องด้านขวา ปวดท้องน้อยด้านขวา หน่วงๆ ใต้ซี่โครงนั้น ถือว่าเป็นอาการปวดท้องที่เบาที่สุด เพราะเกิดได้จากหลายสาเหตุและส่วนใหญ่มักไม่อันตราย โดยอาจเกิดจากภาวะความเครียด การรับประทานอาหารที่มีไขมันมากเกิน การแพ้โปรตีนบางประเภท สามารถปฐมพยาบาลเบื้องต้นได้ด้วยตัวเองและพักผ่อนสัก 2-3 ชั่วโมงอาการจะดีขึ้น อย่างไรก็ตาม หากปวดต่อเนื่องและไม่มีทีท่าว่าอาการจะทุเลาลง ควรเข้าพบแพทย์เพื่อให้ได้รับการตรวจวินิจฉัยอย่างถี่ถ้วน

3. อาการปวดท้องข้างขวา ไส้ติ่ง

อาการปวดท้องลักษณะไส้ติ่งอักเสบ จะสังเกตได้ง่ายกว่าอาการปวดชนิดอื่น เพราะผู้ป่วยจะมีอาการปวดท้องด้านขวาล่าง ไม่สามารถกดท้องลงได้ เนื่องจากกดแล้วจะเจ็บมาก ร่วมกับอาการปวดเสียดตลอดเวลา นอกจากนี้หากมีอาการปวดท้องข้างขวาคลื่นไส้ และมีอาการเจ็บปวดแบบเฉียบพลัน อาจสันนิษฐานได้ว่าไส้ติ่งแตก ต้องรีบเข้าพบแพทย์เพื่อทำการผ่าตัดโดยทันที

4. อาการปวดท้องด้านขวา ร้าวลงขา

หากผู้ป่วยมีอาการปวดท้องด้านขวาส่วนกลางช่องท้อง ซึ่งเป็นที่อยู่ของลำไส้ พร้อมกับมีอาการผิดปกติ เช่น ท้องผูก ถ่ายเป็นเลือด พร้อมคลำเจอก้อนเนื้อ อาจเป็นสัญญาณสำคัญที่บ่งบอกว่าท่านมีปัญหาที่ลำไส้ใหญ่ อาจเป็นลำไส้ใหญ่อักเสบ หรือเนื้องอกในลำไส้ใหญ่ปิดขวางการออกของอุจจาระทำให้เกิดอาการปวดท้องแบบต่อเนื่องขึ้น แต่ถ้าหากมีอาการปวดท้องด้านขวาส่วนกลาง จากบั้นเอวร้าวลงขวา พร้อมกับมีไข้ หนาวสั่น อาจเป็นอาการของกรวยไตอักเสบ หรือนิ่วในท่อไตได้เช่นกัน ในขณะเดียวกันหากผู้ป่วยมีอาการปวดท้องน้อยด้ายขวาล่างร้าวลงมาด้านล่าง อาจเป็นสัญญาณเตือนความผิดปกติของมดลูก ปีกมดลูกและรังไข่ที่ผิดปกติ ซึ่งส่วนใหญ่จะมีอาการปวดแบบเป็น ๆ หาย ๆ มีตกขาวมากและมีกลิ่น ซึ่งหากมีอาการเรื้อรังเบื้องต้น ควรรีบปรึกษาแพทย์โดยทันที

อาการปวดท้องข้างขวา ปวดตรงไหนเสี่ยงโรคอะไรกันแน่

Cr. Pixabay

อาการปวดท้องข้างขวา จี๊ดๆ หรือ หน่วงๆ อาจปวดได้หลายรูปแบบ โดยแต่ละสภาวะจะมีลักษณะเฉพาะที่แตกต่างกันและอาจมีโรคที่เป็นไปได้หลายโรค ต้องสังเกตอาการและบริเวณไปบอกแพทย์หรือเภสัชกรเพราะปวดบริเวณหนึ่งแบบหนึ่งไม่อาจตีความได้ทันทีว่าเป็นโรคใดกันแน่ อย่างไรก็ตามคุณควรจะรู้ไว้ว่าปวดตรงไหนแบบไหนเสี่ยงโรคใดบ้าง ต่อไปนี้คือลิสต์บริเวณที่อาจเกิดอาการปวดท้องด้านขวา ลักษณะของอาการปวด และอวัยวะสาเหตุหรือโรคที่อาจเป็นได้ในแต่ละบริเวณ

1. ปวดท้องข้างขวา จี๊ดๆ ส่วนด้านบน

• ลักษณะของความเจ็บปวด: จี๊ดๆ ทื่อ หรือถูกแทง
• โรคที่อาจเป็น:
  • นิ่ว: ปวดเฉียบพลันที่อาจขยายไปถึงหลังหรือไหล่ขวา
  • โรคตับ: อาการปวดหมองคล้ำร่วมกับอาการอื่นๆ เช่น โรคดีซ่าน
  • โรคตับอักเสบ: การอักเสบของตับทำให้เกิดอาการบวมและไม่สบายตัว
  • แผลในกระเพาะอาหาร: อาการปวดแสบร้อนที่อาจดีขึ้นเมื่อรับประทานอาหาร

2. ปวดปีกขวา ปวดท้องแนวใต้ชายโครงขวา

• ลักษณะของความเจ็บปวด: อาการปวดลึกๆ ตึงๆ หรือปวดเสียว ซึ่งอาจปวดลามไปถึงหลังได้
• โรคที่อาจเป็น:
  •  การติดเชื้อในไตหรือกรวยไตอักเสบ: ปวดอย่างรุนแรงร่วมกับมีไข้ หนาวสั่น และมีอาการทางเดินปัสสาวะ
  • อาการผิดปกติของตับ: ถ้าปวดตึงๆอาจเป็นไขมันพอกตับ หรือ ไวรัสตับอักเสบ หรือ มะเร็งตับหรือมะเร็งตับอ่อน ก็เป็นไปได้

3. ปวดท้องน้อยด้านขวา หน่วงๆ ล่างๆ

• ลักษณะของความเจ็บปวด: ตะคริว ปวดเสียด ปวดเป็นพักๆหรือปวดต่อเนื่อง
• โรคที่อาจเป็น:
  • ไส้ติ่งอักเสบ: ปวดเฉียบพลันซึ่งมักเริ่มบริเวณสะดือแล้วลามไปที่ช่องท้องด้านขวาล่าง และจะรุนแรงมากขึ้น ถ้ารู้สึกปวดมาก 10/10 ขึ้นมาทันทีแนะนำให้รีบไปหาหมอ
  • ไส้เลื่อนขาหนีบ: ส่วนที่นูนซึ่งอาจทำให้เกิดอาการปวดเฉียบพลัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่องอหรือยก โรคนี้พบในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง

• โรคโครห์น: ภาวะอักเสบเรื้อรังของระบบทางเดินอาหารที่เกิดได้จากทั้งพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อมที่ทำให้ภูมิตกและระบบย่อยอาหารทำงานผิดปกติ อาจทำให้ท้องเสียและถ่ายเป็นเลือดได้
• นิ่วในไต: ปวดบิดๆเกร็งๆเป็นพักๆ อาจปวดลามไปถึงหลังส่วนล่างได้ บางครั้งปวดรุนแรงจนทำให้เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียนได้
• โรคเกี่ยวกับท่อไต: เช่น โรคกรวยไตอักเสบ โรคท่อปัสสาวะอักเสบ โรคต่อมลูกหมากอักเสบ (อาจปวดร้าวลงไปที่ลูกหมาก) 
• การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ (UTI): ปวดขณะปัสสาวะ กระตุ้นให้ปัสสาวะบ่อย อาจเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ 
• ปัญหารังไข่และท่อนำไข่ด้านขวา (ในเพศหญิง): รวมถึงภาวะต่างๆ เช่น ซีสต์ การตั้งครรภ์นอกมดลูก หรือการบิดตัว หากปวดเรื้อรัง โดยเฉพาะในช่วงมีประจำเดือน อาจมีเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

ปัญหาเกี่ยวกับอุ้งเชิงกราน(สำหรับเพศหญิงที่มีอายุหน่อย): หากปวดท้องน้อย หน่วงบริเวณช่องคลอด เจ็บและสีตกขาวเปลี่ยนไปหรือมีปนเลือด ปัสสาวะไหลช้า บางครั้งอาจมีไข้ร่วมด้วย อาจแปลว่าคุณกำลังมีอาการอุ้งเชิงกรานหย่อน

ปฐมพยาบาล วิธีรักษา ปวดท้องข้างขวาล่าง เบื้องต้น

หากมีอาการปวดท้องที่ไม่รุนแรงมากนัก คุณอาจสามารถบรรเทาอาการปวดท้องเบื้องต้นด้วยตัวเองแบบง่าย ๆ เพียงปฏิบัติตามคำแนะนำต่อไปนี้

1. รักษาอุณหภูมิร่างกายให้อุ่นอยู่เสมอ หลีกเลี่ยงอากาศร้อนจัดหรือเย็นจัดเพราะจะยิ่งกระตุ้นระบบประสาทให้รับรู้อาการเจ็บปวดเพิ่มมากขึ้น
2. หากมีอาการของท้องเสียให้หมั่นจิบน้ำและเกลือแร่แก้อ่อนเพลียสักเล็กน้อย เพื่อรักษาระดับน้ำในร่างกาย
3. ประคบร้อนได้หากมีอาการปวดหน่วงบริเวณท้องขวาด้านล่าง อันเนื่องมาจากความผิดปกติของมดลูกหรือรังไข่
4. หากไม่ทราบว่าอาการปวดท้องเกิดขึ้นจากสาเหตุใด งดรับประทานยาแก้ปวดหรือตระกูลแอสไพรินทุกชนิด และควรรับประทานเมื่อได้รับคำแนะนำจากแพทย์เท่านั้น

อาการปวดท้องข้างขวา ที่ควรพบแพทย์ทันที

วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น ใช้ได้กับกรณีที่ปวดท้องแบบไม่รุนแรงหรือปวดท้องไม่ต่อเนื่องเป็นระยะเวลาหลายชั่วโมงเท่านั้น เพราะหากคุณมีอาการปวดท้องเฉียบพลันรุนแรง พร้อมมีอาการคลื่นไส้ มีไข้ อุจจาระถ่ายเป็นสีเลือด หรือปวดยาวนานติดต่อกันกว่า 2-3 ชั่วโมง หากมีอาการอย่างใดอย่างหนึ่งดังที่กล่าวมานี้ร่วมด้วย ต้องรีบไปพบแพทย์เพื่อให้ได้รับการวินิจฉัยโดยด่วน เพราะอย่างที่กล่าวไปแล้วว่าภายในช่องท้องด้านขวาประกอบไปด้วยอวัยวะสำคัญของร่างกายที่ต้องได้รับการดูแลอย่างรวดเร็วที่สุดหากเกิดอาการผิดปกติ

รู้สาเหตุแล้ว หากใครมีอาการปวดท้องน้อยด้านขวา จี๊ดๆ ต้องรีบพบแพทย์เลยนะ

เป็นอย่างไรกันบ้าง กับอาการปวดท้องข้างขวา อาการปวดธรรมดา ที่ใคร ๆ ก็เป็นได้ แต่เราไม่ควรมองข้าม เพราะทุกความเจ็บป่วยคือสัญญาณเบื้องต้นของร่างกายที่ฟ้องออกมา อาการปวดท้องครอบคลุมถึงโรคต่างๆมากมาย ตั้งแต่โรคเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร ระบบกรองของเสีย ทางเดินปัสสาวะ และระบบสืบพันธุ์ หากมีคุณปวดอย่างต่อเนื่องหรือรุนแรงในบริเวณใดบริเวณหนึ่ง แนะนำให้รีบไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงและรับการรักษาที่เหมาะสม เราควรหมั่นสังเกตตัวเองอย่างสม่ำเสมอ เมื่อมีอาการก็จะสามารถแยกแยะและให้ข้อมูลกับแพทย์ได้อย่างครบถ้วน ทำให้โอกาสวินิจฉัยโรคได้แม่นยำและรักษาได้ทันท่วงทีง่ายยิ่งขึ้น นอกจากนี้ต้องหมั่นออกกำลังกาย รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และหลีกเลี่ยงความเครียด จะเป็นวิธีป้องกันโอกาสเกิดอันตรายจากการปวดท้องทางข้างขวาได้ง่ายและดีที่สุดนั่นเอง

แหล่งข้อมูล : med.mahidol, channel.mahidol