วิธีถวายสังฆทานอย่างถูกต้องและได้บุญ สร้างกุศลแก่ตนเองและผู้ที่ล่วงลับ

การถวายสังฆทานเป็นวิธีการทำบุญอีกวิธีหนึ่งที่คนไทยนิยมเป็นอย่างมาก  การถวายปัจจัยให้พระสงฆ์ถือเป็นการสร้างบุญสร้างกุศลให้ตัวผู้ทำเอง หรือถวายสังฆทานให้ผู้ล่วงลับไปแล้วก็ได้  อีกทั้งยังช่วยให้จิตใจสงบขึ้นได้อีกด้วย  เป็นการทำทานที่ได้บุญมาก และวันนี้เราจะมาแนะนำเรื่องราวต่าง ๆ เกี่ยวกับการถวายสังฆทาน สังฆทาน คืออะไร รวมถึงการเลือกสิ่งของที่จำเป็นต่อพระภิกษุสงฆ์ในการทำบุญกัน

สังฆทาน คือ อะไร

สังฆทาน เป็นศัพท์ในพระสูตร เป็นชื่อเรียกการถวายทานแก่พระสงฆ์อย่างหนึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้ว่ามีอานิสงส์มาก โดยสังฆทาน  แยกออกเป็น  2 คำ  คือคำว่า ”สังฆะ” และ ”ทาน” สังฆะ หมายถึง หมู่แห่งภิกษุตั้งแต่ 2 รูปขึ้นไป และ ทาน หมายถึงการให้ การแบ่งปัน การจ่ายแจกวัตถุสิ่งของ หรือปัจจัยสี่ด้วยเจตนาอันบริสุทธิ์

สังฆทาน คือ การถวายสิ่งของแก่หมู่พระภิกษุสงฆ์ เป็นการถวายกลาง ๆ ไม่จำเพาะเจาะจงภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง เมื่อถวายให้แล้วก็ถือว่าพระภิกษุสงฆ์ทุกรูปมีสิทธิ์ใช้สอยสิ่งของเหล่านั้นตามสะดวก อาจจะมีเพียงตัวแทนสงฆ์เพียงรูปเดียวมารับประเคน ก็ถือว่าเป็นสังฆทานเหมือนกัน

เตรียมของถวายสังฆทานอะไรดี

ควรถวายปัจจัย 4 ของพระสงฆ์ ที่เรียกว่า “จตุปัจจัย” ได้แก่

1. บิณฑบาต
2. เสนาสนะ
3. จีวร
4. คิลานเภสัช

เทียบกับปัจจัยสี่ของคนเราก็คือ อาหาร ที่อยู่อาศัย เครื่องนุ่งห่ม และยารักษาโรค เดี๋ยวนี้เวลาพูดถึง “สังฆทาน” พวกเราอาจจะนึกถึงถังสีเหลือง ๆ ภายในบรรจุข้าวของเครื่องใช้มากมาย จนล้นออกมาปากถัง แล้วมีพลาสติกใสหุ้มทับอีกที  แท้จริงแล้วของที่จะถวายหมู่พระสงฆ์โดยไม่เจาะจงที่เรียกว่าสังฆทานนั้น คืออะไรก็ได้ที่เหมาะกับชีวิตสมณะ ไม่จำเป็นต้องเป็นถังเหลือง ๆ ที่วางขายตามหน้าร้านสังฆภัณฑ์เสมอไป  และถังสังฆทานที่ถูกจัดเป็นชุดตามร้านสังฆภัณฑ์บางร้านก็บรรจุของน้อย หรือนำของที่ไม่ได้คุณภาพมาบรรจุใส่ ของบางอย่างก็ค้างนานจนหมดอายุการใช้งานก็มี ทำให้พระไม่สามารถนำไปใช้งานได้จริง

ดังนั้นหากเรามีเวลา การจัดเตรียมของเองจึงเป็นทางเลือกที่ดีกว่า โดยเฉพาะสิ่งของต่อไปนี้ที่มีความจำเป็นต่อพระสงฆ์มาก แต่น้อยครั้งนักที่ถูกบรรจุอยู่ในถัง

• เครื่องเขียนและอุปกรณ์การเรียน เนื่องจากมีพระสงฆ์บางรูปที่ยังศึกษาเล่าเรียนอยู่ จึงทำเป็นต้องใช้สิ่งของเหล่านี้
• มีดโกน ควรเลือกมีดโกนหนวดที่มีคุณภาพ โกนได้สะอาดเกลี้ยงเกลา เพื่อความสะดวกและปลอดภัยของพระสงฆ์เวลาปลงผม
• ผ้าไตรจีวร เนื่องจากผ้าไตรจีวรที่อยู่ในชุดสังฆทานมักเป็นของที่ไม่ได้ขนาด และมีเนื้อผ้าไม่เหมาะสม
• หนังสือธรรมะ หรือหนังสือให้ความรู้อื่น ๆ
• รองเท้า โดยรองเท้าที่นำมาถวายสังฆทาน ควรเป็นรองเท้าที่เหมาะกับสถานที่นั้น ๆ โดยสามารถสอบถามข้อมูลจากเจ้าอาวาสหรือเจ้าหน้าที่วัดก่อนไปได้
• ยารักษาโรค ควรเป็นยาสามัญประจำบ้านที่มีคุณภาพ และใช้บ่อยในชีวิตประจำวัน
• ผ้าขนหนู ควรเลือกผืนที่ไม่มีลวดลายฉูดฉาด สามารถเลือกสีอื่น ๆ นอกจากสีเหลืองได้
• เครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์คอมพิวเตอร์ เพื่อใช้ในการศึกษาและเผยแผ่พระพุทธศาสนา
• ผลิตภัณฑ์และชุดอุปกรณ์ทำความสะอาด
• แชมพูสระผม เนื่องจากพระสงฆ์ต้องใช้ในการชำระล้างศีรษะก่อนการปลงผม

สังฆทานที่ดีไม่จำเป็นต้องมีของถวายมากมายขอเพียงเป็นของจำเป็น และมีคุณภาพเท่านี้ก็พอ

ถวายสังฆทานตามวันเกิด ต้องถวายอะไรบ้าง

คนเกิดวันอาทิตย์ : ให้เน้นจัดของที่เกี่ยวข้องกับแสงสว่างไปถวาย เช่น หลอดไฟ ไฟฉาย ไม้ขีดไฟ โคมไฟ ธูปเทียน เป็นต้น แม้ว่าจะถวายอย่างอื่นร่วมด้วยก็ได้ แต่หลัก ๆ ต้องเป็นอุปกรณ์ส่องสว่าง

คนเกิดวันจันทร์ : ขอให้เน้นถวายของที่เป็นของคู่ เช่น รองเท้าแตะ หลอดไฟคู่ ถุงเท้า ถุงมือ เชิงเทียนคู่ แจกันคู่ ช้อนส้อม ตะเกียบคู่ หรือถวายน้ำ เช่น การถวายน้ำดื่ม น้ำส้ม น้ำผลไม้ น้ำอัดลม เป็นต้น

คนเกิดวันอังคาร : เน้นจัดถังสังฆทานโดยใส่ของมีคมหรืออุปกรณ์ต่าง ๆ ที่ใช้ประโยชน์ได้ เช่น มีดโกน กรรไกรตัดเล็บ ร่ม เครื่องมือช่าง เป็นต้น

คนเกิดวันพุธ : ควรถวายสังฆทาน “สายกิน” จัดเป็นสังฆทานอาหารแห้ง เช่น บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป น้ำผลไม้กล่อง นมกล่อง อาหารกระป๋อง น้ำพริก ของดอง กาแฟซอง อาหารที่เก็บไว้ได้นาน

คนเกิดวันพฤหัสบดี : ควรถวายสังฆทานยารักษาโรค เป็นยาสามัญประจำบ้าน เช่น ยาลดกรด ยาแก้แพ้ ยาแก้ไข้ ยาแก้ปวด ชุดทำแผล เป็นต้น

คนเกิดวันศุกร์ : ควรถวายสังฆทานเครื่องนุ่งห่ม เช่น ผ้าขนหนูสีสุภาพ ผ้าไตรจีวร เป็นต้น หรือเป็นพวกของใช้ เช่น สบู่ ยาสีฟัน เป็นต้น

คนเกิดวันเสาร์ : ควรถวายสังฆทานเครื่องมือทำความสะอาด เช่น น้ำยาล้างจาน ฟองน้ำ น้ำยาล้างห้องน้ำ ผงซักฟอก ไม้กวาด เป็นต้น

ควรถวายสังฆทานเวลาไหน

การถวายสังฆทานนั้นสามารถกระทำเวลาไหนก็ได้ ไม่เลือกเวลา อย่างไรก็ตามก็ควรดูกาลเทศะ ความเหมาะสมด้วย นอกจากนี้ หากนำของกินของขบเคี้ยวไปถวาย หากต้องการให้พระฉันเลยในวันนั้น ก็ควรไปก่อนเวลาฉัน ไม่ว่าจะเป็นเช้า หรือเพล แต่หากนำอาหารที่สามารถเก็บไว้ได้ จะไปหลังเที่ยงวันก็ได้ ไม่เป็นไร โดยขึ้นอยู่กับความสะดวกของผู้ที่ทำบุญ สามารถทำไกลหรือใกล้บ้านก็ได้ 

บทสวดถวายสังฆทาน

เมื่อกราบพระเสร็จแล้วจึงเข้าสู่ขั้นตอนต่อไปคือการอาราธนาศีลและรับศีล โดยหลังจากรับศีลจบให้ท่องนะโม 3 จบ แล้วท่องบทถวายสังฆทานดังต่อไปนี้

อิมานิ มะยัง ภันเต ภัตตานิ สะปะริวารานิ ภิกขุสังฆัสสะ
โอโณชะยามะ สาธุ โน ภันเต ภิกขุสังโฆ อิมานิ ภัตตานิ สะปะริวารานิ
ปะฏิคคัณหาตุ อัมหากัง ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ ฯ

ข้าแต่พระภิกษุสงฆ์ผู้เจริญ
ข้าพเจ้าทั้งหลาย ขอน้อมถวาย ซึ่งภัตตาหาร พร้อมกับบริวาร ทั้งหลายเหล่านี้ แด่พระภิกษุสงฆ์
ขอพระภิกษุสงฆ์ จงรับภัตตาหาร พร้อมกับบริวารทั้งหลายเหล่านี้ของข้าพเจ้าทั้งหลาย
เพื่อประโยชน์ เพื่อความสุข แก่ข้าพเจ้าทั้งหลาย
ตลอดกาลนานเทอญฯ

หลังจากพระท่านนำท่องบทสวดถวายสังฆทานเสร็จแล้ว ประเคนสังฆทานให้พระสงฆ์ต่อไป

** หากเป็นผู้ชายสามารถประเคนให้พระได้โดยตรง แต่หากเป็นผู้หญิง ให้วางสิ่งของนั้น ๆ ลงบนผ้ารับประเคน ไม่ควรถวายให้พระสงฆ์โดยตรง

อานิสงค์การถวายสังฆทาน

สังฆทานเป็นรูปแบบหนึ่งของการทำบุญให้ทาน เป็นการทำบุญในรูปแบบที่ได้รับความนิยมอย่างมากตามความเชื่อ ความศรัทธาของชาวพุทธ ประโยชน์ของการทำสังฆทาน จึงมีผลด้านจิตใจ เป็นการลดความเห็นแก่ตัว การไม่ยึดติดในวัตถุสิ่งของและลดความคับแคบในจิตใจให้น้อยลง และสิ่งที่เราบริจาค ให้ทานแก่ผู้อื่นนั้น ก็ยังสามารถทำให้เกิดประโยชน์ต่อผู้รับได้ และการทำสังฆทานต่อพระสงฆ์รูปใดก็ได้ แด่พระภิกษุสงฆ์ผู้ที่มีศีลบริสุทธิ์ ย่อมเกิดประโยชน์และได้รับบุญมาก  และเราสามารถถวายสังฆทานอุทิศส่วนบุญ ถวายสังฆทานให้ผู้ล่วงลับไปแล้วก็ได้เช่นกัน เพียงตั้งจิตอธิษฐานถึงบุคคลนั้น ๆ ที่ล่วงลับไปแล้วในขณะที่เราประเคนสิ่งของให้พระ หรือแม้กระทั่งตอนเรากรวดน้ำก็ให้นึกถึง พูดชื่อนามสกุลผู้ที่เราจะอุทิศบุญไปให้เพียงเท่านี้เอง

การทำบุญของศาสนาพุทธเรามีมากมายหลายแบบ หากใครสะดวกแบบไหนก็ทำแบบนั้น ทำอย่างสบายใจที่สุดและไม่เบียดเบียนตนเอง หากมีมากก็ให้มาก มีน้อยก็ให้น้อย ตามแต่กำลังไป หากบางคนไม่มีทุนทรัพย์เลยก็อาจจะเริ่มต้นที่การสวดมนต์ นั่งสมาธิอยู่บ้านก็ได้ และหวังว่าข้อมูลที่นำมาฝากในวันนี้จะเป็นประโยชน์กับทุกคนไม่มากก็น้อย

ข้อมูลจาก wreathnawat.com