สุดแสนจะปวดหัว และปวดใจจริง ๆ สำหรับคุณแม่ที่กำลังมีลูกอยู่ในช่วงเข้าเต้า เพราะภาวะที่เกิดบ่อยที่สุดจะเป็นอะไรไปไม่ได้นอกจาก ‘ภาวะท่อน้ำนมอุดตัน’ ซึ่งเป็นปัญหาที่คุณแม่ห้ามมองข้ามเด็ดขาด เพราะลูกน้อยจะขาดแหล่งสารอาหารที่ดีที่สุดจากเราไปไม่ได้! ฉะนั้นต้องสู้! แล้วหาต้นตอเหล่านี้ หาข้อมูลเกี่ยวกับท่อน้ำนมตัน วิธีแก้ท่อน้ำนมตันทำได้อย่างไร ? อาการท่อน้ำนมตันมีอาการแบบไหน ? รู้เนิ่น ๆ แล้วแก้ ก่อนเกิดปัญหาใหญ่ ถ้าพร้อมแล้วที่นี่มีคำตอบ ไปดูกันเลย
หัวข้อต่างๆ ของบทความนี้
ไขข้อข้องใจ ทำไมลูกจำเป็นต้องดื่มนมจากเต้าของแม่ ?
นมแม่ ถือเป็นสารอาหารที่ดีที่สุดสำหรับทารกแรกเกิด นี่คือข้อเท็จจริง เพราะนมแม่ สามารถเสริมสร้างภูมิคุ้มกันต้านทานโรคต่าง ๆ ได้ เปรียบเสมือนวัคซีนแรกของลูกนั่นเอง นอกจากการให้นมลูก จะดีต่อตัวลูกเองแล้ว รู้หรือไม่ว่า ยังเป็นประโยชน์ต่อตัวแม่เช่นเดียวกัน เช่น ช่วยลดความเสี่ยง จากภาวะตกเลือดหลังคลอดบุตร อีกทั้งยกลดความเสี่ยงโรคมะเร็งเต้านม โรคโลหิตจางได้อีกด้วย
โดยองค์การอนามัยโลกได้แนะนำว่า ทารกควรได้ดื่มนมแม่อย่างเดียวในช่วง 6 เดือนแรก และสามารถให้ต่อเนื่องร่วมกับอาหารอื่น ๆ จนถึง 2 ปี หรือมากกว่า ซึ่งแน่นอนว่า คุณแม่บางท่าน ก็อาจจะมีภาวะท่อน้ำนมอุดตัน หรืออาจเกิดมีกรณีน้ำนมมีมากเกินไปก็เป็นไปได้ เราจึงมาบอกวิธีแก้ท่อน้ำนมตัน จะมีแนวทางแก้ปัญหานี้อย่างไร มาดูกัน!
ท่อน้ำนมอุดตัน แท้จริงแล้วมีสาเหตุมาจากอะไร ?
- อาจมีก้อนหรือตะกอนของนมไปอุดตันท่อ จนทำให้เกิดท่อน้ำนมตันได้
- ปริมาณน้ำนมที่มีมากจนเกินไป และไม่ได้ระบายออกตามเวลา จึงคั่งอยู่ในนม ทำให้เกิดก้อนไตเเข็ง ๆ ขึ้นมา
- การเลือกรับประทานที่มีไขมันมากเกิน เช่น เนย ชีส
- การดื่มน้ำไม่เพียงพอ เวลาปั๊มนมออกมา น้ำนมจะมีตะกอนปนออกมาด้วย ซึ่งตะกอนเหล่านี้ ก็ถือว่าเป็นสาเหตุใหญ่ ที่ทำให้ทำให้ท่อน้ำนมตัน
- ปล่อยให้เต้านมคัดเป็นเวลานานเกินไป ถ้าลูกไม่ดื่ม ก็ควรระบายออก
- ลูกดูดนมไม่เกลี้ยงเต้า หรือทิ้งระยะห่างในการให้ลูกเข้าเต้านานเกินไป จะทำให้เกิดการสะสมของน้ำนมในปริมาณมาก อันเป็นสาเหตุที่ทำให้ท่อน้ำนมตัน
- การสวมใส่เสื้อผ้าที่คับแน่นจนเกินไป เช่น ชุดชั้นใน ทำให้น้ำนมไหลเวียนได้ไม่สะดวก
- แต่การใส่เสื้อชั้นในที่ไม่กระชับ ก็สามารถทำให้เต้านมหย่อนคล้อย กดทับท่อส่งน้ำนมได้เช่นกัน
- สุดท้าย คือ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ บุหรี่ รวมไปถึงความเครียดของคุณแม่ ก็มีผลเช่นกัน
รู้ก่อนดีกว่า … อะไรที่บ่งถึงอาการท่อน้ำนมอุดตัน
ท่อน้ำนมอุดตัน เกิดจากท่อส่งน้ำนมที่ไหลไม่สะดวก จากการอุดตันของท่อส่งน้ำนม และมีน้ำนมคั่งค้างอยู่ภายในเต้านม จะมีความรู้สึกเจ็บปวดบริเวณเต้านม เมื่อลูกดูดนม
โดยลักษณะของอาการท่อน้ำนมอุดตัน เต้านมจะแข็งเป็นแผ่น หรือเป็นก้อนที่บริเวณของเต้านม ซึ่งถ้าคุณแม่ลองคลำ ๆ ดูก็จะรู้สึกถึงความผิดปกติได้ เมื่อกดลงไปจะรู้สึกเจ็บและอาจบวมแดง แต่ไม่มีไข้ อาจจะไม่ได้เป็นทั้งเต้า อาจเกิดตำแหน่งใดตำแหน่งหนึ่งเท่านั้น บางครั้งหัวนมและลานนมผิดรูป รวมไปถึงอาการเส้นเลือดที่ผิวหนังของเต้านมปูดออกมาอย่างเห็นได้ชัด ทำให้ลูกน้อยดูดนมไม่ออก หรือดูดได้เพียง 20% เท่านั้น หรืออาจมีกรณีที่พบจุดสีขาวที่หัวนมร่วมด้วย (White dot)
วิธีแก้ท่อน้ำนมตันแบบละเอียดยิบ!
1. ประคบอุ่น & ประคบเย็น
- การประคบอุ่น สามารถทำได้ทั้งการอาบน้ำอุ่น การใช้ลูกประคบร้อน หรือการใช้ผ้าชุบน้ำร้อน ประคบอุ่นบริเวณเต้านมก่อนให้นม ประมาณ 5-10 นาที จะทำให้ท่อน้ำนมขยาย และน้ำนมไหลเวียนได้ดีขึ้น
- การประคบเย็น สามารถทำได้หลังการให้นมลูก เพื่อลดอาการปวด
2. การจัดท่า
การจัดท่าลูกให้ดูดนมได้อย่างถูกต้อง ก็เป็นอีกวิธีแก้ท่อน้ำนมอุดตันได้เช่นกัน โดยจัดคางลูกให้ชี้ไปบริเวณที่เป็นก้อน เพื่อให้ลิ้นของลูกช่วยรีดน้ำนมส่วนที่เป็นก้อนออกได้ดีขึ้น
3. การนวดกระตุ้น
- ขั้นที่ 1 ทำความสะอาดเต้านมและประคบด้วยผ้าชุบน้ำอุ่นประมาณ 5 นาที
- ขั้นที่ 2 คลึงวนไปเป็นรูปก้นหอย โดยใช้สามนิ้วค่อย ๆ คลึงวนจากด้านนอก วนออกไปตามเข็มนาฬิกาเข้าหาลานนม
- ขั้นที่ 3 ใช้มือข้างหนึ่งรองเต้านม ใช้มืออีกข้างหนึ่งรีดเข้าหาเต้านม โดยรีดจากด้านบนเข้าหาลานนม
- ขั้นที่ 4 ใช้มือทำเป็นรูปก้ามปู บีบจากเต้านมเข้าหาที่ลานนมโดยทำให้ทั่วเต้านมทั้งสองข้าง
- ขั้นที่ 5 ทำมือเป็นรูปก้ามปูบีบตั้งแต่ลานนมไปที่หัวนม
4. การรับประทานอาหาร
ใส่ใจเรื่องอาหารการกินของตัวเองมาขึ้น เช่น ใครที่กำลังทานน้ำมันปลา แคลเซียมเม็ด รวมไปถึงอาหารหวานมัน ที่ทำให้เกิดอาการท่อน้ำนมอุดตัน ให้งดทานด่วน!
5. การทำกายภาพบำบัด
การทำบำบัดโดยการอัลตร้าซาวด์ (Ultrasound Therapy) เป็นวิธีแก้ท่อน้ำนมตัน โดยใช้คลื่นเสียงความถี่สูงลงไปยังเนื้อเยื่อลึกประมาณ 2-5 เซนติเมตร ทำให้โมเลกุลภายในเนื้อเยื่อเกิดการสั่นสะเทือน และเกิดเป็นพลังงานความร้อนลึก โดยข้อดีของวิธีแก้ท่อน้ำนมอุดตันวิธีนี้ จะช่วยเร่งกระบวนการซ่อมสร้างเนื้อเยื่อ เพิ่มความยืดหยุ่นของเนื้อเยื่อและการไหลเวียนเลือด ซึ่งจะช่วยขยายท่อน้ำนม และสลายการอุดตันของท่อน้ำนมได้ ยังช่วยลดอาการปวดจากภาวะท่อน้ำนมอุดตันได้ด้วยนะ ไม่เจ็บ แถมได้ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ เป็นอันไม่มีอะไรต้องห่วง
6. เลซิตินรักษา
เลซิติน เป็นสารอิมัลซิอิมัลซิไฟเออร์ (emulsifier) ทำให้น้ำกับน้ำมัน รวมเป็นเนื้อเดียวกันโดยไม่แยกชั้นได้ โดยเลซิตินตัวนี้จะเข้าไปละลายไขมันในร่างกายเรา รวมถึงไขมันในน้ำนมด้วย แต่ใดใดก็ตามควรให้แพทย์เป็นผู้สั่งยา และให้คำแนะนำ
7. การช่วยเหลือจากลูกน้อย
เมื่อลูกน้อยหิวมาก ๆ มีอาการอยากเข้าเต้า ให้พยายามให้นมจากเต้าที่มีอาการก่อน เพราะขณะที่ลูกหิวจัดลูกจะดูดแรงขึ้น ทำให้ระบายน้ำนมออกได้มาก ซึ่งวิธีนี้เจ้าตัวเล็กอาจจะช่วยจัดการปัญหาเต้านมอุดตันได้ หากทำได้ให้นวดเบา ๆ บริเวณเต้านมขณะให้นม
ภาวะท่อน้ำนมอุดตัน เพียงเข้าใจ แม่ก็รับมือได้!
เหล่าคุณแม่ไม่ต้องกังวลไป! หากมีอาการท่อน้ำนมอุดตัน เพราะมันไม่ใช่โรค เป็นเพียงสภาวะที่อาจเกิดขึ้นได้ในกรณีต่าง ๆ เพียงแค่เข้าใจ ปรึกษาแพทย์ เพื่อตรวจวินิจฉัย ก็สามารถแก้ไขได้แล้ว แต่อย่าเผลอปล่อยทิ้งไว้นาน จนไม่ได้รับการรักษา เพราะมันสามารถพัฒนาไปเป็นเต้านมอักเสบได้ ซึ่งนี่แหละงานช้างแน่นอน! นอกจากปัญหานี้แล้ว ยังมีภาวะมีลูกยาก ที่ไม่ควรมองข้ามอีก ซึ่งสาเหตุมาจากอะไร พฤติกรรมเราเข้าข่ายนี้ไหม แวะไปอ่านกันได้เลย
