วิธีเลี้ยงปลากัด มือใหม่ ข้อห้ามในการเลี้ยง พร้อมแนะนำสายพันธุ์ปลากัด

ปลากัดไทย ถูกยกให้เป็นสัตว์น้ำประจำชาติ ด้วยเอกลักษณ์ของปลากัดไทยที่มีความดุดัน และในเวลาสงบก็อ่อนโยนมีเสน่ห์น่าดึงดูด ปลากัดเป็นปลาที่มีความผูกพันกับคนไทยมาตั้งแต่สมัยโบราณ ใครที่หลงใหลปลากัด เรามาอ่านเรื่องราวของปลากัด สายพันธุ์ปลากัดสวยงาม และวิธีเลี้ยงปลากัดไปพร้อม ๆ กันเลย

สายพันธุ์ปลากัดที่นิยมในไทย

ปลากัดเป็นปลาที่คนไทยเพาะเลี้ยงเพื่อความสวยงาม และเพื่อการแข่งขันกีฬาปลากัด จึงทำให้มีการพัฒนาสายพันธุ์ และสีสันมากมาย สายพันธุ์ปลากัดหลัก ๆ แบ่งได้ดังต่อไปนี้

สายพันธุ์ปลากัดเลี้ยงเพื่อการกีฬา

ปลากัดป่า หรือปลากัดทุ่ง: สายพันธุ์ปลากัดป่าหรือปลากัดทุ่ง พบได้ตามแหล่งน้ำธรรมชาติ ปลากัดป่าเหล่านี้จะมีขนาดเล็ก สีพื้นฐาน เช่น สีเทาหม่น สีเขียว สีน้ำตาล ฯลฯ ปลากัดป่าเป็นปลาที่ว่องไว อึดทน กัดเก่ง สายพันธุ์ปลากัดป่าแยกย่อยออกไปอีกก็จะมี ปลากัดป่าใต้ ปลากัดป่าอีสาน และปลากัดป่ามหาชัย

ปลากัดหม้อ หรือปลาลูกหม้อ: เป็นสายพันธุ์ปลากัดที่ถูกพัฒนามาจากปลากัดป่า โดยการนำพ่อพันธุ์ปลากัดป่าที่กัดเก่ง รูปร่างดี ไปผสมกับปลากัดป่าตัวเมีย ลูกปลากัดชุดแรกเรียกว่า “ปลาสังกะสี” เมื่อนำปลาสังกะสีไปเพาะเลี้ยงอีกหนึ่งรุ่น ลูกที่ออกมาจึงเรียกว่า “ปลาลูกหม้อ” เป็นสายพันธุ์ปลากัดที่ตัวใหญ่ และสวยกว่าสายพันธุ์ปลากัดป่า และปลากัดสังกะสี สีของปลาลูกหม้อส่วนใหญ่คือ สีน้ำเงิน สีแดง คราม เขียวคราม 

ปลากัดยักษ์: เป็นสายพันธุ์ปลากัดที่พัฒนาสายพันธุ์โดยคนไทย ปลากัดยักษ์ (Giant Betta) มีขนาดใหญ่กว่าปลากัดสายพันธุ์อื่นถึง 2 เท่า ขนาดมาตรฐานอยู่ที่ 2.5 นิ้วขึ้นไป สามารถแบ่งปลากัดยักษ์ออกเป็น 3 ประเภท คือ ปลากัดยักษ์คีบสั้น ปลากัดยักษ์ครีบยาว ปลากัดยักษ์ป่าหรือปลากัดหม้อยักษ์ 

ปลากัดมาเลย์: เป็นสายพันธุ์ปลากัดที่ขึ้นชื่อเรื่องความหนังเหนียว เกร็ดแน่น และดุดัน หรือที่หลายคนเรียกว่า ปลาลูกนอก เพราะนำเข้าจากประเทศมาเลเซีย ลักษณะท่าทางน่าเกรงขาม 

สายพันธุ์ปลากัดสวยงามที่เลี้ยงไว้ดูเล่น

ปลากัดฮาร์ฟมูนหรือปลากัดพระจันทร์ครึ่งซีก: เป็นปลากัดสวยงามที่มีลักษณะเด่นอยู่ที่หางใหญ่กว้าง แผ่เป็นครึ่งวงกลม กางได้กว่า 180 องศา ก้านหางของสายพันธุ์ปลากัดฮาร์ฟมูน จะมี 4 ด้านขึ้นไป   

ปลากัดคราวน์เทลหรือปลากัดหางมงกุฎ: จุดเด่นของปลากัดสวยงามสายพันธุ์นื้คือ ก้านครีบหางที่โผล่ยาวออกจากครีบหางคล้ายหนาม สายพันธุ์ปลากัดหางมงกุฎที่สมบูรณ์จะต้องมีครีบหางที่แผ่ทับซ้อนกับครีบอื่น ๆ ก้านครีบแตกออกสม่ำเสมอสวยงาม ขนาดตัวต้องไม่เล็กเกินไป หางและครีบสมส่วนกับลำตัว 

ปลากัดดับเบิลเทล: เป็นปลากัดสวยงามที่มีความโดดเด่นที่หางขนาดใหญ่ 2 แฉก หรือที่เรียกว่า หางคู่ เป็นสายพันธุ์ปลากัดที่กลายพันธุ์มาจากปลากัดจีน เป็นสายพันธุ์ปลากัดที่เกิดจากการกลายพันธุ์โดยบังเอิญ ไม่ได้ตั้งใจเพาะพันธุ์ให้มีลักษณะหางคู่ตั้งแต่แรก  

ปลากัดจีน: เป็นปลากัดสวยงามที่พัฒนามาจากปลากัดหม้อ โดยคัดปลากัดที่มีครีบยาวกว่าปกติ พัฒนาให้มีสีสันฉูดฉาดมากขึ้น มีลักษณะคล้ายงิ้วจึงเรียกสายพันธุ์ปลากัดชนิดนี้ว่า ปลากัดจีน โดยความยาวของหางและครีบจะยาวเท่ากับหรือมากกว่าความยาวของหัวและลำตัวรวมกัน

ปลากัดหูช้าง: จุดเด่นของปลากัดสายพันธุ์นี้อยู่ที่ครีบหูที่มีขนาดใหญ่พอ ๆ กับครีบหาง เป็นการพัฒนาลักษณะครีบหูที่แต่เดิมเป็นสีใส ให้มีรูปร่างและสีขาว รวมถึงมีขนาดใหญ่กว่าเดิม จนกลายมาเป็นหูช้าง (Dumbo Betta)

ปลากัดแฟนซี: เป็นอีกหนึ่งสายพันธุ์ปลากัดสวยงามที่นิยมเลี้ยงไว้ดูเล่น เป็นการพัฒนาสายพันธุ์มาจากปลากัดหม้อ นำมาเพาะพันธุ์ให้มีสีสันหลากหลาย เรียกสีที่ได้แตกต่างออกไป เช่น ปลากัดโค่ย ปลากัดมาเบิ้ล ปลากัดซุปเปอร์เรด ปลากัดอสูร ปลากัดเรดดรากอน ฯลฯ

ขั้นตอนการเลี้ยงปลากัด

ปลากัดเป็นปลาสวยงามที่นิยมเลี้ยงเนื่องจากโตไว เลี้ยงง่าย ไม่ยุ่งยากใช้พื้นที่น้อย และไม่ต้องให้ออกซิเจนเพิ่ม เรามาดูวิธีเลี้ยงปลากัดกันเลย

1. หาซื้อตู้ปลาหรือโหลปลากัด

ในขั้นตอนและวิธีเลี้ยงปลากัด เราต้องเตรียมตู้ปลาหรือโหลปลาที่เหมาะสมและอุปกรณ์ในการเลี้ยงปลากัดให้เหมาะสม ซึ่งมีหลากหลายแบบและเหมาะกับการเลี้ยงปลากัดต่างกัน

• ขวดแก้ว: ใช้เลี้ยงปลากัดวัยรุ่น ที่ตัวยังไม่ใหญ่ ไม่เหมาะกับการเลี้ยงปลากัดครีบยาว
• โหลกลม: ใช้วนน้ำเพื่อฝึกปลากัดให้แข็งแรง เหมาะกับปลาขนาดใหญ่ 
• โหลทรงกระบอก: ใช้วนน้ำฝึกปลากัดได้เช่นกัน 
• โหลสี่เหลี่ยมทรงสูง: ใช้ในการเทียบปลากัดเพื่อเตรียมผสมพันธุ์ 
• โหลสี่เหลี่ยมทรงเตี้ย: เหมาะกับการเลี้ยงปลากัดเพื่อโชว์ความพริ้วไหวของครีบและหางของปลากัด
  

2. เตรียมโหลปลากัดและน้ำให้พร้อมก่อนลงปลา

ขั้นตอนที่ 1: วิธีเลี้ยงปลากัดที่สำคัญ เริ่มที่การเตรียมตู้ปลากัดและอุปกรณ์ในการเลี้ยงปลากัดให้พร้อม โดยการทำความสะอาดโหลปลากัดให้สะอาด หลังจากนั้นให้เติมน้ำสะอาดปราศจากคลอรีนลงไป 

3. อาหารปลากัด ปลากัดกินอะไรเป็นอาหาร

วิธีเลี้ยงปลากัดอีกหนึ่งเรื่องที่สำคัญคือ อาหารปลากัด ถึงแม้ปลากัดจะเป็นปลาขนาดเล็ก แต่เป็นปลาที่กินเก่ง ผู้เลี้ยงสามารถให้อาหารปลากัดเช้า-เย็น หรือให้วันละ 1 ครั้งก็ได้ อาหารปลากัดแบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ 

1. อาหารปลากัดสำเร็จรูป ปกติปลากัดไม่ค่อยชอบกินอาหารสำเร็จรูป อาหารปลากัดสำเร็จรูปที่ปลากัดชอบที่สุดคือ อาหารแบบเกล็ด ปลากินง่าย ลอยบนผิวน้ำ 
2. อาหารปลากัดที่ยังมีชีวิต เป็นอาหารปลากัดที่ปลาชอบกินมากกว่าอาหารสำเร็จรูป แต่ทั้งนี้การให้อาหารปลากัดเป็นสิ่งมีชีวิต ก็ควรระวังเรื่องของความสะอาด เพราะอาจทำให้ปลากัดติดโรคได้ อาหารปลากัดแบบสิ่งมีชีวิตคือ ลูกน้ำ ไรแดง หนอนแดง ไข่ของสัตว์ เช่น ไข่มด ไข่กุ้ง ไข่กบ ฯลฯ 
   

4. การเปลี่ยนน้ำปลากัด

วิธีเลี้ยงปลากัดหรือปลาสวยงามชนิดอื่น ๆ จำเป็นต้องเปลี่ยนน้ำให้ปลาอยู่เสมอ สำหรับปลากัดควรเปลี่ยนน้ำอย่างน้อยสัปดาห์ละครั้ง ขั้นตอนการเปลี่ยนน้ำปลากัดคือ

1. เตรียมน้ำที่จะเปลี่ยนและน้ำที่ต้องใช้ในการพักปลา 
2. ให้นำปลาออกไปพักไว้ในน้ำใหม่ แล้วทำความสะอาดโหลด้วยผ้าสะอาด
3. เติมน้ำเดิม 1 ส่วน และน้ำใหม่ 3 ส่วน เพื่อรักษาสมดุลของแบคทีเรียในโหลเลี้ยงแล้วจึงนำปลากัดใส่ลงไป
4. ใช้น้ำหมักปลากัด เป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับการดูแลปลากัดให้สวยงาม ทำให้ปลาคึกกว่าปกติ และเร่งให้ปลากัดอยากก่อหวอดอีกด้วย

ข้อห้ามในการเลี้ยงปลากัด

1. ห้ามใช้น้ำดื่ม น้ำกรองในการเลี่ยงปลากัด น้ำที่เหมาะที่สุดคือน้ำประปากักทิ้งไว้ 2 คืน
2. ห้ามวางโหลปลากัดไว้ในที่แดดส่องโดยตรง เพราะจะทำให้ปลาตายได้
3. ห้ามวางโหลปลากัดไว้ชิดผนัง ป้องกันจิ้งจกมากิน หรือบ้านไหนมีแมว หากเลี้ยงปลากัดในโหลปากกว้าง ควรหาที่ปิด ไม่งั้นแมวจะมากินปลากัดได้
4. ห้ามเลี้ยงปลากัดกับปลาชนิดอื่น เพราะปลากัดมีความดุ ปลาสวยงามตัวอื่น ๆ จะทยอยตายในที่สุด ควรเลี้ยงปลากัดแยกโหล โหลละ 1 ตัว อย่างน้อย 2 โหล เพื่อให้ปลากัดไม่เครียดเกินไป
5. ห้ามใส่เกลือที่มีสารไอโอดีน เพราะสารไอโอดีนจะทำให้ปลากัดเกิดการระคายเคือง
6. ห้ามใส่ใบหูกวางสด เพราะใบหูกวางสดจะมียาง และเป็นอันตรายต่อปลากัดของเราได้
7. ห้ามใส่น้ำจนเต็มโหล เพราะจะทำให้ปลากัดกระโดดออกมาตาย แนะนำให้เลือกพืชน้ำจริงมาใส่สักต้น เพื่อลดความเครียดให้ปลา

เกร็ดความรู้เกี่ยวกับวิธีเลี้ยงปลากัด

• การหายใจของปลากัด ปลากัดเป็นปลาที่ไม่จำเป็นต้องมีปั้มออกซิเจนในตู้ เนื่องจากปลากัดสามารถว่ายขึ้นมาด้านบนเพื่อฮุบอากาศได้เอง แต่หากเลี้ยงเพื่อความสวยงาม ไม่จำเป็นต้องเลี้ยงในโหลแคบ ๆ มืด ๆ เสมอไป 
• น้ำในการเลี้ยงปลากัด ควรเป็นน้ำสะอาด และมีคลอรีนให้น้อยที่สุด เปลี่ยนน้ำบ่อย ๆ ไม่ควรปล่อยให้ปลากัดปล่อยเมือกจนน้ำขุ่น
• ปลากัดมองตาก็ท้องไม่เป็นความจริง แต่การนำโหลปลากัดมาเทียบกัน ให้ปลากัดได้มองหน้ากันเป็นการลดความก้าวร้าวของทั้งคู่ เมื่อความก้าวร้าวลดลงจึงสามารถจับพ่อพันธุ์และแม่พันธุ์ใส่ในโหลเดียวกันเพื่อผสมพันธุ์ได้
  

คำถามที่ว่า เราสามารถเลี้ยงปลากัดด้วยน้ำประปาได้ไหม?

คำตอบ: แนะนำให้เอาน้ำประปาใส่ภาชนะปากกว้าง หรือใส่กาละมัง แล้วตั้งทิ้งไว้ 2-3 วันให้คลอรีนระเหย แล้วจึงนำไปใส่ในตู้ปลา 

ขั้นตอนที่ 2: หลังจากใส่น้ำแล้วก็นำเกลือเม็ด หรือเกลือทะเลที่ได้จากธรรมชาติ ใส่ลงไปในตู้ปลา (ไม่ใช่เกลือที่ใช้ทำอาหาร) เกลือจะช่วยในการกำจัดปรสิตในน้ำ ช่วยกระตุ้นให้ปลากัดคึกและคลายเครียด รวมถึงเพิ่มภูมิต้านทานโรคให้ปลา แต่ถ้าต้องใส่ยารักษาโรค ไม่ควรใส่เกลือลงไป เพราะเกลืออาจทำให้ประสิทธิภาพยาลดลง

ขั้นตอนที่ 3: เติมน้ำใบหูกวางแห้งลงไปเล็กน้อย เนื่องจากในน้ำใบหูกวางแห้งจะมีสารแทนนิน ช่วยเร่งให้ปลามีสีสันสวยงาม และเป็นยาธรรมชาติที่ช่วยสมานแผลให้ปลากัด ใครที่ใส่ใบหูกวางลงไปในตู้ ให้สังเกตหากน้ำเริ่มเป็นเมือกขุ่น ให้รีบเปลี่ยนน้ำและเปลี่ยนใบหูกวาง

ขั้นตอนที่ 4: นำถุงปลากัดมาแช่ไว้ในโหลก่อนเพื่อเป็นการปรับอุณหภูมิ เมื่อผ่านไปซักพักค่อยปล่อยปลากัดลงไปในโหล ทั้งหมดนี้เป็นวิธีเลี้ยงปลากัดฉบับเริ่มต้นนั่นเอง

การเลี้ยงปลากัดไม่จำเป็นต้องเลี้ยงเพื่อนำไปกัดกันเท่านั้น เพราะปลากัดเป็นปลาสวยงามที่มีเอกลักษณ์เป็นของตัวเอง มือใหม่ที่เลี้ยงปลากัดมักประสบปัญหาการเลี้ยงปลากัดแล้วตาย ดังนั้นควรศึกษาวิธีเลี้ยงปลากัดเสียก่อน โดยเฉพาะการเตรียมน้ำและเรื่องของอาหาร หากชื่นชอบก็สามารถเพาะเลี้ยงปลากัดเป็นอาชีพเสริมได้ในอนาคต หรือใครสนใจเพาะพันธุ์ปลาทองก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่น่าสนใจ