หากพูดถึงปลาไหลเผือก สมุนไพรที่ให้สรรพคุณทางการแพทย์ที่เหมาะสำหรับชายชาตรี อีกทั้งยังเป็นยาอายุวัฒนะที่ช่วยในการเสริมพลังชีวิตให้ทรงพลัง และมีอายุยืนนานซึ่งนำมาใช้ในต้นตำรับยาไทยอย่างแพร่หลายตั้งแต่ในอดีต ซึ่งวันนี้เราจะขอนำทุกคนมาทำความรู้จักถึงเรื่องน่ารู้ต่าง ๆ ของต้นปลาไหลเผือก รวมไปถึงสรรพคุณปลาไหลเผือก และโทษที่อาจเกิดผลข้างเคียงได้
หัวข้อต่างๆ ของบทความนี้
ต้นปลาไหลเผือกคืออะไร
เริ่มกันที่ต้นปลาไหลเผือก มีชื่อวิทยาศาสตร์ Eurycoma longifolia jack. เป็นไม้พุ่ม หรือไม้ต้นขนาดเล็กสูงประมาณ 1 – 10 เมตรโดยมีชื่ออื่น ๆ ที่นิยมเรียก เช่น เพียก (ภาคใต้) ตงกัดอาลี (มุสลิม) และพญารากเดียว ซึ่งลักษณะโดยทั่วไปจะเป็นรากสีขาวที่มีลักษณะคล้ายกับปลาไหล ลำต้นเปลือกสีน้ำตาล กิ่งอ่อนมีขนสีน้ำตาล แต่ถ้ากิ่งสั้นจะเป็นกระจุกที่ปลายยอด ผิวใบเรียบเป็นมัน โดยผิวด้านบนจะเกลี้ยงส่วนด้านล่างมีขนประปราย ดอกช่อจะเป็นแบบแขนงชอบออกดอกตามปลาย และซอกกิ่ง สำหรับผลจะมีทรงกลมเป็นพวงซึ่งเมื่อผลแก่จะมีสีแดงไปจนถึงสีม่วงดำ
สรรพคุณ ปลาไหลเผือก
มาต่อกันที่สรรพคุณทางยาของปลากไหลเผือก ที่ช่วยรักษาได้อย่างหลากหลายอาการมาดูกันสิว่ามีอะไรบ้าง
- รากปลาไหลเผือก ช่วยบำรุงกำลังและเพิ่มสมรรถภาพทางเพศ โดยทำให้เลือดหมุนเวียนดี อีกทั้งยังช่วยให้ร่างกายแข็งแรง และลดอาการปวดเมื่อยเหมาะสำหรับคนที่ชอบเดินป่า
- ใช้บำรุงโลหิต และช่วยในการรักษาความดันโลหิต
- ใช้เป็นยาถ่ายพิษต่าง ๆ เช่น ถ่ายพิษไข้ ถ่ายฝีในท้อง พิษเสมหะ และโลหิต
- ใช้เป็นยาแก้ไข้ทุกชนิด แก้ไข้เรื้อรัง ไข้จับสั่น ไข้มาเลเรีย รวมถึงป้องกันไข้ป่าได้อีกด้วย คล้ายฟ้าทะลายโจร
- ช่วยแก้กาฬโรค วัณโรค หรือช่วยสำหรับผู้ป่วยโรคเอดส์ซึ่งมักจะติดเชื้อได้ง่าย และเป็นไข้อยู่บ่อย ๆ
- ใช้ในการเลิกเหล้า กินเป็นน้ำทำให้อาเจียน และนำไปพอกเพื่อแก้ปวดศีรษะ รวมถึงใช้เป็นยาแก้ลม
- ใช้ในการแก้อาการปวดท้อง แก้อาการปวดท้องด้วยโรคกระเพาะ หรือกระเพาะอักเสบเฉียบพลัน และอาการท้องร่วง
- ช่วยในการแก้พิษจากแมลงสัตว์กัดต่อย รวมถึงแก้พิษฝีทั้งภายนอก และภายใน
- ช่วยรักษาอาการอัมพาต
- ช่วยขับถ่ายน้ำเหลือง
- ช่วยรักษาผิวหนังที่เกิดจากการติดเชื้อ และผื่นคันบริเวณผิวหนัง รวมถึงยังนำมาใช้อาบแก้แพ้อากาศ หรือสารเคมี
- ใช้เป็นยาสำหรับล้างพิษสารเสพติดเพื่อใช้ในการบำบัดผู้ป่วยที่ติดยาเสพติด และยังช่วยแก้อาการลงแดงจากยาเสพติด
ทั้ง 12 สรรพคุณที่ได้กล่าวมานี้ มีส่วนช่วยในการรักษาโรคที่แตกต่างกันออกไปรวมไปถึงส่วนที่นำมาใช้ในการปรุงยาเพื่อรักษาอาการต่าง ๆ ซึ่งโดยส่วนใหญ่มักจะนิยมใช้ราก นอกจากนี้ในปัจจุบันที่มีการปรับปรุง และพัฒนาทำให้มีการวางขายยาในรูปแบบสำเร็จรูปไม่ว่าจะเป็นรูปแบบผง หรือแบบแคปซูลปลาไหลเผือกทั้งแบบแผง และบรรจุขวด
โทษของปลาไหลเผือก และข้อควรระวัง
จะเห็นได้ว่าต้นปลาไหลเผือกมีสรรพคุณทางยาที่ช่วยในการรักษาโรคอย่างมากมาย แต่ทั้งนี้ก็ยังข้อควรระวังเพื่อความปลอดภัยของผู้ทานอีกด้วย มาดูกันสิว่ามีอะไรที่ต้องระวังกันบ้าง
- ควรระมัดระวังการใช้ในปริมาณสูง และใช้เวลาติดต่อกันเป็นเวลานานเนื่องจากส่งผลต่อการทำงานทำให้ต่อมลูกหมากโตและทำให้เกิดอาการนอนไม่หลับ
- ระวังในการใช้ยาร่วมกับยารักษาเบาหวาน ยาสลายลิ่มเลือด หรือยาป้องกันการแข็งตัวในเลือด เช่น Warfarin รวมถึงผู้ป่วยใช้ยา Proposal เนื่องจากผลวิจัยระบุว่ามีผลต่อการยับยั้งต่อการดูดซึม
- เด็กเล็ก และสตรีมีครรภ์ไม่ควรรับประทานเนื่องจากยังไม่มีรายงานด้านความปลอดภัย
- สมุนไพรที่มีพิษเบื่อเมาจึงควรต้องระวังในการใช้เพราะอาจเกิดอาการข้างเคียง เช่น ปวดเมื่อย วิงเวียนศีรษะ หรือมีไข้เยอะ ให้แก้ไขโดยการหยุดรับประทานแล้วดื่มน้ำตามเยอะ ๆ จนกว่าอาการจะหายไป
- สำหรับใช้เป็นยาเพิ่มสมรรถภาพทางเพศ แนะนำไม่ควรรับประทานผงยาเกิน 1 กรัมต่อวัน และไม่ควรใช้ติดต่อกันนานเกิน 1 เดือน ซึ่งควรเว้นระยะเวลาในการใช้และหยุดเท่า ๆ กัน
ข้อควรระวังที่กล่าวมาทั้งหมดอาจส่งผลต่อผู้ที่นำไปรับประทาน ดังนั้นก่อนจะนำไปรับประทานควรทำการปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกรเพื่อแนะนำ หรือกำหนดปริมาณยาเพื่อรับประทานในสัดส่วนที่เหมาะสม และไม่ส่งผลเสียต่อสุขภาพ
วิธีขุดรากปลาไหลเผือก
สำหรับวิธีการขุดรากปลาไหลเผือก นิยมใช้ต้นไม้ซึ่งจะใช้ส่วนปลายของลำต้นที่มีเนื้อไม้บางกว่าบริเวณส่วนโคน จากนั้นให้นำลำไม้ไผ่ที่มีขนาดยาว 3 – 4 เมตร ผ่าบ้องลำไม้ไผ่ออกเป็นสี่แฉก จากนั้นใช้ลำไม้ไผ่กระแทกลงไปที่พื้นดินใกล้กับบริเวณโคนของต้น ซึ่งดินก็จะเข้าจุกอยู่ในลำไม้ไผ่ทุกครั้งที่กระแทกลงไปในดิน เมื่อได้ดินเต็มแล้วก็จะนำลำไผ่มาเคาะกับขอนไม้ จะมีเนื้อดินหลุดออกมา และให้ทำเช่นนี้จนกว่าจะไปถึงปลายราก จากนั้นให้ทำการดึงต้นปลาไหลเผือกขึ้นมาเบา ๆ เพื่อป้องกันรากหลุด หรือขาดเนื่องจากเป็นส่วนประกอบที่สำคัญในการนำมาใช้ทำยา
เมล็ดปลาไหลเผือก
สำหรับเมล็ดปลาไหลเผือกสามารถนำไปใช้ในการขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดซึ่งลักษณะเมล็ดจะเป็นรูปวงรี ให้เตรียมดินที่ผสมปุ๋ยคอก และพรวนดินให้เข้ากันเรียบร้อยแล้ว จากนั้นให้ทิ้งไว้ 1 สัปดาห์เมื่อครบกำหนดให้ทำการขุดหลุมบริเวณพื้นที่ที่ต้องการปลูกหยอดเมล็ด และทำการกลบดินโดยช่วงแรกให้รดน้ำทุกเช้าเย็น และเติมปุ๋ยอย่างพอเหมาะเพื่อช่วยในการเจริญเติบโตของต้นปลากไหลเผือก
ปลาไหลเผือกใช้ดองเหล้าได้หรือไม่
แม้ว่าตอนนี้จะมีหลายพื้นที่ที่ได้นำปลาไหลเผือกไปใช้ในการดองเหล้าเพื่อรับประทานเป็นยาบำรุงกำลัง แต่ไม่แนะนำเนื่องจากมีความเป็นพิษจากสารอัลคาลอยด์ที่ละลายได้ดีในแอลกอฮอล์ ซึ่งอาจส่งผลเสียต่อร่างกายในระยะยาว หากเป็นไปได้คือควรหลีกเลี่ยงหรือหันไปรับประทานเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ชนิดอื่น ๆ ตามคำแนะนำของแพทย์ หรือผู้เชี่ยวชาญ
เป็นอย่างไรกันบ้างกับปลาไหลเผือกที่ทางเราได้นำเนื้อหาสาระดี ๆ มาฝากแก่ทุกคนไม่ว่าจะเป็นการรู้จักตั้งแต่ลักษณะทั่วไปไปจนถึงการนำไปใช้งาน อีกทั้งยังชี้ให้เห็นถึงสรรพคุณ และโทษรวมไปถึงข้อควรระวังต่าง ๆ ก่อนจะนำไปใช้งานเพื่อให้รู้สึกปลอดภัย และมั่นใจว่าจะไม่ส่งผลเสียต่อสุขภาพ
แหล่งข้อมูล : Disthai, Medthai, Phargarden