วิธีตรวจ ATK ด้วยตัวเอง ตรวจยังไง มีขั้นตอนอะไรบ้าง ?

จากสถานการณ์การระบาดของโควิด-19 ในประเทศไทยที่ทวีความรุนแรงขึ้น ทำให้กระทรวงสาธารณสุขได้มีการตัดสินใจอนุมัติให้คนไทยทั่วไปสามารถซื้อชุดทดสอบแอนติเจน หรือ ATK มาตรวจหาเชื้อโควิดด้วยตนเองที่บ้านได้ เพื่อลดความแออัดในโรงพยาบาล และอำนวยความสะดวกในการใช้ชีวิตประจำวันของทุกคนมากขึ้น เพราะฉะนั้น เพื่อให้ทุกคนสามารถตรวจหาเชื้อโควิดเองได้ มาดู วิธีตรวจ ATK ด้วยตัวเอง กันว่าต้องตรวจยังไง มีขั้นตอนอะไรบ้าง

ชุดตรวจ ATK คืออะไร

Antigen Test Kit หรือ ATK คือ ชุดทดสอบโควิด-19 ที่ใช้ตรวจหาเชื้อโควิดได้อย่างรวดเร็วและสะดวกต่อการใช้งาน เป็นการตรวจแบบเบื้องต้น ที่มีวิธีตรวจ atk ด้วยตัวเองไม่ยากและใช้เวลาในการรอผลไม่นานประมาณ 15-30 นาที โดยทำการเก็บตัวอย่างจากทางจมูกลึกถึงคอ หรือเก็บจากลำคอ และเก็บตัวอย่างจากน้ำลาย วิธีนี้เป็นการตรวจที่เหมาะสำหรับผู้สัมผัสโรคระดับความเสี่ยงสูงที่มีอาการ หรือผู้ที่สงสัยหรือไม่แสดงอาการติดเชื้อ เพื่อคัดแยกตนเองออกจากผู้อื่น ปัจจุบันเราสามารถหาซื้อชุดตรวจได้จากสถานพยาบาล ร้านขายยา หรือรับฟรีจากรัฐบาลตามนโยบาย รวมถึงตามช่องทางออนไลน์ แต่ข้อควรระวังในการซื้อคือ ต้องตรวจสอบด้วยว่าชุดตรวจ ATK นั้นมีอย.รับรอง เพื่อให้ได้ชุดตรวจ ATK ที่ได้มาตรฐาน และอ่านค่าได้แม่นยำที่สุด

ความแตกต่างระหว่าง ATK และ RT-PCR คืออะไร ? ควรเลือกแบบไหนดี

ปัจจุบัน วิธีตรวจ atk ด้วยตัวเอง หรือ Antigen Test นั้นจะมีอยู่ 2 แบบด้วยกันคือ วิธีตรวจ atk จมูก และวิธีตรวจ atk แบบน้ําลาย ส่วนการตรวจแบบ Real-Time PCR Test นั้น จะต้องเข้ารับการตรวจที่สถานพยาบาลเท่านั้น ซึ่งการตรวจแต่ละประเภทก็มีข้อดีต่างกันไป แต่ก็มีความแม่นยำด้วยกันทั้งหมด เรามาดูความแตกต่างระหว่างการตรวจทั้งสองวิธีนี้กันว่าต่างกันอย่างไรบ้าง

ผู้ที่มีความเสี่ยงสูงหรือมีการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วยโควิด-19 ควรทำการตรวจทดสอบทันทีด้วยวิธีการที่เหมาะสม และสามารถตรวจเองได้ด้วยชุดทดสอบแอนติเจน หรือ ATK ส่วนจะเลือกแบบไหนดีนั้น มีเกณฑ์ในการเลือกวิธีการตรวจด้วยการจำแนกตามความเสี่ยง ดังนี้

• กลุ่มเสี่ยงสูง คือ ผู้ที่สัมผัสโดยตรงกับผู้ป่วยโรคโควิด-19 หรือมีอาการที่น่าสงสัย เช่น มีไข้ ไอ เจ็บคอ หายใจลำบาก เจ็บหน้าอกเฉียบพลัน ควรทำการทดสอบ RT-PCR เพื่อยืนยันผลและกักตัว 14 วัน
• กลุ่มเสี่ยงต่ำ คือ ผู้ที่มีอาการบางอย่างแต่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงสูง ควรทำการทดสอบ ATK เพื่อคัดกรองเบื้องต้นและติดตามอาการเป็นเวลา 14 วัน

ข้อแตกต่างระหว่าง ATK และ RT-PCR คือ วิธีการตรวจ สิ่งที่ตรวจพบ ระยะเวลารอ ความถูกต้องของผลลัพธ์ โอกาสในการติดเชื้อ และวัตถุประสงค์ของการทดสอบ หากผลการทดสอบ ATK เป็นบวก จะต้องทำการทดสอบ RT-PCR เพื่อยืนยันผลอีกครั้ง

ขั้นตอนวิธีตรวจ atk ด้วยตัวเอง

ก่อนที่เราจะตรวจหาเชื้อโควิด-19 ด้วยตัวเองนั้น สิ่งแรกที่ควรรู้เลยคือ ชุดตรวจนั้นจะใช้ได้เพียงครั้งเดียว และใช้หนึ่งชุดต่อหนึ่งคนเท่านั้น รวมถึงการตรวจจะจับเชื้อได้ดีในผู้ที่มีอาการ แต่ถ้าไม่มีอาการนั่นแปลว่าเชื้ออาจจะน้อยจึงอาจตรวจไม่พบได้ในครั้งแรก อาจจะต้องมีการตรวจซ้ำในวันถัดไป เรามารู้ถึงวิธีตรวจ atk จมูก และวิธีตรวจ atk แบบน้ําลายกันเลย

วิธีตรวจ atk จมูก

1. ล้างมือให้สะอาด และทำความสะอาดพื้นที่สำหรับวางชุดตรวจ

2. เตรียมขวดสารละลายบัฟเฟอร์และแถบตรวจที่รวมอยู่ในชุดอุปกรณ์ โดยนำออกมาจากกล่องให้พร้อม

3. หากเป็นชุดตรวจแบบแยงจมูก ให้ดึงก้านไม้ออกแล้วแหย่ไม้สวอปเข้าไปในจมูก จากนั้นค่อย ๆ ดันเข้าไปในจมูกของคุณตามความลึกที่กำหนด แล้วหมุนไม้วน 3-4 ครั้งทั้งสองข้าง แล้วแช่ไว้ประมาณ 3 วินาที

4. นำตัวอย่างจากไม้สวอปลงในขวดน้ำยาบัฟเฟอร์ หมุนไม้ไปรอบ ๆ ขวด 5 ครั้ง หรือตามจำนวนครั้งที่เขียนไว้ในวิธีใช้ของชุดตรวจ ATK นั้น ๆ

5. หยดสารละลายจากขวดลงบนแถบตรวจ 3-4 หยด แล้วรอ 30 นาที

6. จากนั้นรออ่านค่าที่ตรวจได้ หากแถบขึ้น 1 ขีด หมายถึง ไม่พบไวรัส หรือยังไม่ติดเชื้อ (ผลเป็น Negative) แต่หากขึ้น 2 ขีด ทั้งเส้น C และ T หมายถึง ตรวจพบไวรัส หรือติดเชื้อ (ผลเป็น Positive)

7. หากผลเป็นบวก หรือ Positive นั้น คุณจะต้องยืนยันการติดเชื้อด้วยการตรวจ RT-PCR Test อีกครั้ง

วิธีตรวจ atk แบบน้ําลาย

1. บ้วนน้ำลายโดยกระแอมจากลำคอ แล้วใส่ลงในหลอดเก็บตัวอย่าง

2. บีบสารสกัดลงในหลอดแล้วปิดฝาหลอดให้สนิท จากนั้นทำการผสมโดยการคว่ำหลอดขึ้นลงประมาณ 10 ครั้ง

3. ทำการหยดตัวอย่างจำนวน 3 หยดลงในแผ่นทดสอบ จากนั้นทิ้งไว้ประมาณ 10 นาที เพื่อรออ่านผล

4. กรณีไม่พบเชื้อจะขึ้นขีดที่ตัว C แต่หากพบเชื้อจะขึ้นขีดที่ตัว C และ T แต่หากไม่ปรากฏขีดใด ๆ ต้องทำการทดสอบใหม่อีกครั้ง

ข้อควรรู้ ก่อนตรวจหาเชื้อโควิด-19 ด้วยตัวเอง

1. ควรทำการตรวจทันทีเมื่อแสดงอาการของโควิด-19 เพราะหากร่างกายแสดงอาการเกิน 5 วัน ชุดตรวจ ATK อาจตรวจไม่พบปริมาณไวรัสได้

2. หากตรวจ ATK แบบน้ำลาย ให้งดกินอาหารและเครื่องดื่ม งดสูบบุหรี่ หรือเคี้ยวหมากฝรั่ง ประมาณ 30 นาทีก่อนทำการตรวจ

3. งดการแปรงฟันและบ้วนปากด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ ให้บ้วนปากด้วยน้ำสะอาดเท่านั้นในกรณีที่ต้องการตรวจ ATK แบบน้ำลาย

4. เลือกใช้ชุดตรวจที่ได้คุณภาพ และได้รับการรับรองจากองค์การอาหารและยาเท่านั้น

5. ปฏิบัติตามคำแนะนำของคู่มือในกล่อง ซึ่งอาจจะแตกต่างกันเล็กน้อยในแต่ละยี่ห้อ

6. ชุดตรวจที่ใช้แล้วให้รัดปากถุงให้มิดชิด และทิ้งลงในถังขยะติดเชื้อ เพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโรค

วิธีปฏิบัติตนหลังจากรู้ผลตรวจ

1. หากผลตรวจของคุณเป็นบวก ให้แยกกักตัวจากสมาชิกในบ้านทันที จากนั้นติดต่อหน่วยบริการใกล้บ้าน เช่น คลินิก โรงพยาบาล หรือสำนักอนามัยเขตพื้นที่ หรือโทร 1330 เพื่อขอรับคำแนะนำเข้าสู่ระบบการรักษา และแจ้งผู้ใกล้ชิดเพื่อประเมินความเสี่ยงและตรวจหาเชื้อต่อไป

2. หากผลตรวจของคุณเป็นลบ หากคุณมีความเสี่ยงสูง แนะนำให้ตรวจซ้ำอีกครั้งใน 5-8 วัน หรือเมื่อมีอาการ เพราะหากคุณมีเชื้อน้อยจนตรวจไม่พบ การตรวจเพียงครั้งเดียวอาจยังไม่สามารถสรุปได้ว่าคุณไม่ติดเชื้อ เพราะฉะนั้น ควรแยกตนเองออกจากผู้อื่นไว้ก่อนในระหว่างรอตรวจช้ำ และควรมีอุปกรณ์เพื่อสุขภาพไว้ใกล้ตัวด้วย เช่น เจลแอลกอฮอล์ล้างมือ หน้ากากอนามัย ปรอทวัดไข้ และเครื่องวัดค่าออกซิเจนปลายนิ้ว เป็นต้น

การใช้ชุดตรวจหาเชื้อโควิด-19 หรือ ATK ผ่านทางจมูกและน้ำลายนั้น เป็นวิธีที่สามารถทำได้เองที่บ้าน เพียงทำตามวิธีตรวจ atk ด้วยตัวเองที่เราแนะนำไป ซึ่งเป็นวิธีที่สะดวก รวดเร็ว และให้ประสิทธิภาพความแม่นยำ ทำให้ทุกคนสามารถตรวจคัดกรองตนเองเบื้องต้นก่อนได้ จะช่วยให้ลดการแพร่กระจายของเชื้อได้ เพราะเมื่อเราตรวจเองได้และรู้ผลเร็ว ก็จะได้รีบทำการแยกตัวออกจากผู้อื่นได้รวดเร็วขึ้นด้วย นอกจากนี้แล้วอย่าลืมซื้อแผนประกันโควิด-19 กันเอาไว้ด้วย เพราะหากคุณติดโควิด-19 แล้วนั้น จะได้ได้รับการคุ้มครองจากการเจ็บป่วยและช่วยให้คุณประหยัดค่ารักษาได้มากขึ้น

อ้างอิง:

• What is the difference between ATK and RT-PCR? Which one is better to choose? (doctoranywhere.co.th)
• Rapid Antigen Test vs Rapid Antibody Test: What’s the difference? How to do a home test kit in 30 minutes? (traveloka.com)
• ตรวจโควิด-19 จากน้ำลาย – โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย (chulalongkornhospital.go.th)
• การตรวจ ATK แบบน้ำลาย คืออะไร และข้อควรรู้ (petcharavejhospital.com)