ออกแบบบ้านสำหรับผู้สูงอายุ: โครงสร้างและอุปกรณ์ต้องมีอะไรบ้าง

เมื่อประชากรของประเทศไทยเรามีอายุมากขึ้น ประเทศเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ ความต้องการบ้านที่ปลอดภัย สะดวกสบาย และใช้งานได้ดีสำหรับผู้สูงอายุก็มีความสำคัญมากขึ้น ไม่ว่าคุณจะปรับปรุงบ้านที่มีอยู่หรือสร้างบ้านใหม่ การออกแบบโดยคำนึงถึงความต้องการของผู้สูงอายุสามารถยกระดับคุณภาพชีวิตได้อย่างมาก ตั้งแต่การปรับเปลี่ยนโครงสร้างพื้นฐานไปจนถึงการนำอุปกรณ์อัจฉริยะเข้าบ้านมาใช้ มีหลากหลายวิธีในการสร้างสภาพแวดล้อมที่เป็นมิตรหรือสร้างบ้านสำหรับผู้สูงอายุในทุกห้องของบ้าน จะทำห้องนอนให้เป็นห้องนอนคนแก่อยู่สบายได้อย่างไร ไปอ่านกัน

แบบบ้านสำหรับผู้สูงอายุ ต้องเป็นอย่างไร ?

Cr. Image by Sabine van Erp from Pixabay

เราต้องยอมรับว่า คนสูงอายุหรือคนแก่ ก็มีความต้องการเฉพาะที่ต่างจากเด็ก วัยรุ่น หรือวัยกลางคน โดยเฉพาะอย่างยิ่งความต้องการที่ต้องตอบโจทย์ร่างกายที่เสื่อมชราและง่ายต่อการเกิดอุบัติเหตุมากกว่าคนอายุน้อย ดังนั้น บ้านหรือห้องผู้สูงอายุ ควรถูกออกแบบให้ตอบโจทย์สภาพร่างกาย ถึงจะเป็นบ้านสำหรับผู้สูงอายุที่แท้จริง วันนี้ช้อปปี้ได้รวบรวม 20 แนวคิดสำคัญในการทำบ้าน ปรับปรุงบ้าน หรือ ออกแบบบ้านสำหรับผู้สูงอายุดังนี้

1. พื้นราบสำหรับรถเข็นวีลแชร์

ห้องผู้สูงอายุที่ดีคือห้องที่วีลแชร์เข้าออกง่าย เพราะผู้สูงอายุอาจต้องใช้วีลแชร์ในวันใดวันหนึ่ง ดังนั้นเรื่องพื้นจึงสำคัญ วางแผนและทำให้ทุกการเข้าถึงทุกห้อง ในทุกชั้นและทุกส่วนของบ้าน เป็นมิตรกับผู้ใช้รถเข็นด้วยพื้นผิวเรียบ ไม่มีธรณีประตู และ สิ่งกีดขวาง

2. ทางเข้าประตูที่กว้างขึ้น

เช่นเดียวกันกับพื้นราบ ประตูก็ควรถูกติดตั้งให้มีขนาดและทางเข้าประตูให้กว้างขึ้นเพื่อรองรับทั้งเก้าอี้รถเข็นและผู้เดิน เพราะประตูปกติที่ใช้กันในตลาดขนาด 80 x 200 ซม. นั้นกว้างไม่เพียงพอ โดยทั่วไปจะต้องมีความกว้างอย่างน้อย 90 ซม. เพื่อให้รถเข็นเข็นผ่านได้ง่าย

3. ทำทางลาดหรือลิฟต์

เพิ่มทางลาดหรือลิฟต์เก้าอี้ในกรณีที่จำเป็นเพื่อให้สามารถเข้าถึงระดับต่างๆ ของบ้านได้ เช่น จากหน้าบ้านหรือลานจอดรถ หรือ เสริมระบบลิฟต์เก้าอี้ที่บันไดบ้าน หรือ ทำลิฟต์เพื่อขึ้นชั้นบนของบ้านเพิ่มเติมจากบันได

4. ราวจับ

ห้องผู้สูงอายุหลายห้องและหลายพื้นที่ควรมีราวจับ ติดตั้งราวจับและราวจับในบริเวณสำคัญ เช่น ห้องน้ำ โถงทางเดิน และบันได เพื่อความมั่นคงและปลอดภัย

5. ห้องน้ำกันลื่น

ใช้พื้นกันลื่นและติดตั้งพื้นที่อาบน้ำฝักบัวแบบวอล์กอินพร้อมม้านั่ง ราวจับกันลื่น และฝักบัวแบบใช้มือถือเพื่อความปลอดภัยและความสะดวกสบาย ไม่แนะนำให้ติดตั้งอ่างอาบน้ำแบบพื้นลื่นไม่มีกันลื่น 

6. ฝารองนั่งชักโครกแบบยกสูง ฝารองนั่งชักโครกอัตโนมัติ

ติดตั้งฝารองนั่งชักโครกแบบยกสูงเพื่อให้ผู้สูงอายุนั่งและยืนได้ง่ายขึ้น ลองติดตั้งฝารองนั่งชักโครกสไตล์ญี่ปุ่นที่มีระบบฉีดน้ำ พ่นลม และกดชักโครก โดยให้ปุ่มอยู่ข้างๆเพื่อลดการเอี้ยวตัว เป็นตะคริว หรือเส้นยึด

7. ที่นั่งที่ลุกนั่งสะดวกสบาย

เลือกเก้าอี้และโซฟาที่มีที่วางแขนที่แข็งแรงและเบาะรองนั่งที่มั่นคงเพื่อช่วยในการนั่งและยืน คุณอาจเห็นว่าเก้าอี้โต๊ะกินข้าวที่มีเพียงที่นั่งกับพนักสวยกว่า อย่างไรก็ตาม ผู้สูงอายุมักต้องการใช้มือท้าวพนัก โต๊ะ หรือที่วางแขน เพื่อประคองตัวนั่งหรือลุกขึ้น ณ จุดหนึ่ง ดังนั้น ซื้อเก้าอี้แบบมีที่พักแขนจะเหมาะกับผู้สูงอายุมากกว่า ลืม beanbag ไปได้เลย หันไปมอง เก้าอี้นวด ก็เป็นตัวเลือกเสริมที่ดีเช่นกัน

8. เลี่ยงการใช้เฟอร์นิเจอร์ที่มีเหลี่ยมคม หรือใช้การหุ้มเบาะ

อุบัติเหตุในบ้านสำหรับผู้สูงอายุส่วนมากคงหนีไม่พ้นการล้มและศีรษะกระแทก ดังนั้นควรเลือกใช้เฟอร์นิเจอร์ที่ยังสวยแต่ปลอดภัยกว่า โต๊ะ ตู้ เตียง มีขอบมน เก้าอี้และหัวเตียงหุ้มเบาะหนังนุ่ม อีกทั้งยังควรเลือกเฟอร์นิเจอร์ที่มั่นคง ระวังเฟอร์นิเจอร์ล้อเลื่อนเพราะอาจจับแล้วลื่นได้เช่นกัน

9. เทคโนโลยีสมาร์ทโฮม

ผสานรวมอุปกรณ์สมาร์ทโฮม เช่น ไฟสั่งงานด้วยเสียง อุปกรณ์สั่งเปิดปิดไฟและแอร์ระยะไกล เพื่อความสะดวกสบาย ลดการเคลื่อนที่ร่างกายและความใช้งานง่าย

10. ทางเดินที่ชัดเจน

จัดให้มีทางเดินที่ชัดเจนทั่วทั้งบ้านเพื่อป้องกันอันตรายจากการสะดุดสิ่งกีดขวาง และการลื่น ในทุกพื้นที่ทั้งในและนอกตัวบ้าน

11. ไฟส่องสว่างเฉพาะที่ ไฟจับความเคลื่อนไหว

ติดตั้งไฟส่องเฉพาะจุดในพื้นที่เช่นห้องครัว ห้องน้ำ และบันได เพื่อปรับปรุงการมองเห็นและลดความเสี่ยงของการเกิดอุบัติเหตุ อาจเลือกใช้เป็นไฟ motion detection ที่ส่องสว่างทันทีที่จับความเคลื่อนไหวในที่มืดก็ได้เพื่อป้องกันการไม่ได้เปิดไฟ

12. ห้องนอนคนแก่ที่สะดวกสบาย

ออกแบบห้องนอนที่สะดวกสบายและเข้าถึงได้ โดยมีเตียงที่มีความสูงที่เหมาะสม ทางเดินที่กว้าง และแสงสว่างที่เพียงพอ เตียงควรมีความสูงจากพื้นอยู่ที่ประมาณ 40 เซนติเมตร หรือไม่เกินความสูงข้อพับเข่าก็พอ เลือกเตียงให้มีช่องว่างด้านล่างป้องกันการเตะเตียง ใช้ฟูกที่มีความหนาไม่ต้องมาก แต่รองรับน้ำหนักและสรีระได้ดี เลือกฟูกแบบที่ดีต่อสุขภาพหลังและไม่นิ่มเกินไป เช่นฟูกที่มีส่วนผสมหลักเป็นยางพารา โฟม หรือเจล ใช้เครื่องนอนที่กันชื้น ไม่อมฝุ่น ทำความสะอาดง่าย

13. ระบบแจ้งเตือนเหตุฉุกเฉิน

ติดตั้งระบบแจ้งเตือนเหตุฉุกเฉินหรืออุปกรณ์สวมใส่ที่ช่วยให้ผู้สูงอายุสามารถขอความช่วยเหลือในกรณีฉุกเฉินได้ เช่น สมาร์ตวอร์ช

14. สวนที่ปลอดภัย

สร้างพื้นที่กลางแจ้งที่ปลอดภัยด้วยทางเดินที่ได้รับการดูแลอย่างดี พื้นผิวกันลื่น อย่างการปูแผ่นหินหรือไม้ระแนงเป็นทาง และมีแสงสว่างเพียงพอสำหรับการเดินและทำกิจกรรมอย่างปลอดภัย อย่าลืมทำสวนให้มีพื้นที่นั่งดีๆ อย่าจัดพื้นที่ให้คนแก่นั่งยองๆบนเก้าอี้ซักผ้าพลาสติกตัวเล็กที่หักได้ง่าย จัดสวนให้อย่ามียุงและแหล่งเพาะพันธุ์ยุง จัดสวนให้ไม่รกและเป็นที่อยู่ของสัตว์ไม่พึงประสงค์อย่างงู

15. การจัดเก็บที่เพียงพอ

จัดให้มีพื้นที่จัดเก็บที่เพียงพอในระดับความสูงที่สามารถเข้าถึงได้เพื่อลดความจำเป็นในการก้มหรือเอื้อม

16. กำจัดของไม่เป็นระเบียบ

ถอดเฟอร์นิเจอร์และสิ่งของที่ไม่จำเป็นออกไปเพื่อเพิ่มพื้นที่และลดความเสี่ยงที่จะหกล้ม

17. สร้างวิวบ้านที่ต้องบำรุงรักษาต่ำ

ออกแบบวิวที่มองออกไปนอกบ้านด้วยต้นไม้และทางเดินที่ต้องบำรุงรักษาต่ำเพื่อให้ง่ายต่อการดูแลรักษา คุณอาจเลือกตกแต่งสวนด้วยพืชที่ปลูกง่าย อยู่ทน ใช้การดูแลน้อย เช่น ต้นโมก กุหลาบหิน โป๊ยเซียน ต้นอโศกอินเดีย หรือ ต้นยางอินเดีย ซึ่งวางเพื่อผอกอากาศในบ้านได้ด้วย

18. ทำบ้านให้ปราศจากฝุ่น โดยเฉพาะ PM 2.5

สำหรับเมืองไทยปีหลังๆมานี้ ฝุ่น PM 2.5 ดูจะเป็นปัญหาหนักขึ้นทุกที หากมีงบประมาณควรทำบ้านให้เป็นแรงดันบวกและนำแต่อากาศดีไม่มีฝุ่น PM 2.5 เข้ามาในบ้าน และด้วยระบบนี้เองจะดันอากาศไม่สะอาดและฝุ่นออกไปตามช่องและร่องของประตูและหน้าต่างบ้าน ทำให้ปอดของคนในบ้านสะอาดและปลอดภัยต่อโรคมากขึ้น

19. ออกแบบห้องครัวตามหลักสรีรศาสตร์

ออกแบบห้องครัวให้มีคุณสมบัติตามหลักสรีรศาสตร์ เช่น ชั้นวางแบบดึงออกได้เป็นลิ้นชัก ตู้ที่เข้าถึงได้ง่าย ตู้ชั้นวางด้านบนเป็นแบบเลื่อนลงมาใกล้ได้ไม่ต้องปีน และเครื่องใช้ที่สามารถเข้าถึงได้ง่าย ลดการค้น เอื้อม หรือก้มหยิบ หรือติดตั้งอุปกรณ์ลดความเหนื่อย เช่น เครื่องล้างจาน

20. บำรุงรักษาและตรวจสอบเป็นประจำ

ตรวจสอบและบำรุงรักษาบ้านอย่างสม่ำเสมอเพื่อให้แน่ใจว่าอุปกรณ์ด้านความปลอดภัยทั้งหมดอยู่ในสภาพการทำงานที่ดี

การนำแนวคิดหลักเหล่านี้ไปใช้ คุณสามารถสร้างพื้นที่อยู่อาศัยที่ปลอดภัย สะดวกสบาย และมีประโยชน์ใช้สอยสำหรับบ้านสำหรับผู้สูงอายุแบบที่เหมาะสม

การออกแบบบ้านสำหรับผู้สูงอายุแต่ละห้อง

Cr. Unsplash

ห้องนอนคนแก่ ควรแต่งอย่างไร

• ทางเข้าถึงเตียงเปิดโล่ง ไม่มีสิ่งกีดขวาง: ตรวจสอบให้แน่ใจว่าห้องนอนสามารถเข้าถึงได้ง่ายด้วยประตูกว้างและทางเข้าที่ไม่มีขั้นบันได
• ความสูงของเตียง: เลือกใช้เตียงที่ไม่สูงหรือต่ำเกินไป ช่วยให้ผู้สูงอายุเข้าและออกจากเตียงได้ง่ายขึ้น
• ราวจับ: ติดตั้งราวจับใกล้เตียงเพื่อรองรับการลุกขึ้นหรือนั่ง
• ไฟกลางคืน: ติดไฟกลางคืนที่จับการเคลื่อนไหวเพื่อช่วยป้องกันการสะดุดล้มระหว่างการเข้าห้องน้ำในเวลากลางคืน

Cr. Unsplash

ห้องนั่งเล่นคนแก่แฮปปี้

• พื้น: เลือกพื้นกันลื่น เช่น ไม้เนื้อแข็งหรือพรมขนสั้น เพื่อลดความเสี่ยงที่จะล้ม
• เก้าอี้: จัดที่นั่งที่สะดวกสบายและรองรับได้ดีพร้อมที่วางแขนเพื่อช่วยในการนั่งและยืน ใช้เก้าอี้และโซฟาที่หุ้มเบาะนุ่ม ไม่อมฝุ่นนัก
• ทางเดินที่ชัดเจนส่องสว่าง: จัดให้มีทางเดินที่ชัดเจนทั่วทั้งห้องนั่งเล่นเพื่อป้องกันอันตรายจากการสะดุดล้ม
• อุปกรณ์ควบคุมระยะไกล: ผสานรวมอุปกรณ์ควบคุมระยะไกลสำหรับระบบไฟ มู่ลี่ และระบบความบันเทิงเพื่อลดการเคลื่อนตัวมากเกินไปและเสี่ยงต่ออุบัติเหตุ

ห้องน้ำปลอดภัยสำหรับคนสูงอายุ

Cr. Pixabay

• พื้นที่อาบน้ำฝักบัวแบบวอล์กอิน: ติดตั้งพื้นที่อาบน้ำฝักบัวแบบวอล์กอินพร้อมราวจับและม้านั่งเพื่อเพิ่มความปลอดภัยและความสะดวกสบาย
• พื้นผิวกันลื่น: ใช้กระเบื้องกันลื่นบนพื้นและในห้องน้ำเพื่อลดความเสี่ยงในการลื่นไถล
• ฝักบัว: รวมฝักบัวแบบใช้มือถือที่มีความสูงที่ปรับได้เพื่อความสะดวกในการใช้งาน
• ฝารองนั่งชักโครกแบบอัตโนมัติ: ติดตั้งฝารองนั่งชักโครกแบบยกสูงเพื่อให้ผู้สูงอายุนั่งและยืนได้ง่ายขึ้น

ห้องรับประทานอาหารสะดวกสบาย

• เก้าอี้: เลือกเก้าอี้ทานอาหารที่มีที่วางแขนที่แข็งแรงและมีเบาะรองนั่งที่นุ่มสบายเพื่อความสะดวกในการนั่งและยืน
• ความสูงของโต๊ะ: ตรวจสอบให้แน่ใจว่าโต๊ะรับประทานอาหารอยู่ในความสูงที่เหมาะสมเพื่อให้เข้าถึงได้ง่ายจากตำแหน่งที่นั่ง
• ไฟส่องสว่างเฉพาะที่: รวมไฟส่องเฉพาะจุดไว้บนโต๊ะรับประทานอาหารเพื่อปรับปรุงทัศนวิสัยในช่วงเวลารับประทานอาหาร
• ลำโพงอัจฉริยะ: ผสานรวมลำโพงอัจฉริยะสำหรับระบบแสงสว่างและความบันเทิงที่ควบคุมด้วยเสียง

ครัว

• ตู้ที่หยิบของง่าย: ติดตั้งชั้นวางและลิ้นชักแบบดึงออกได้ในตู้ด้านล่างเพื่อให้เข้าถึงเครื่องครัวได้ง่าย ตู้เก็บของด้านบน หากจำเป็นต้องใช้และมีงบประมาณ ให้ติดตั้งระบบไฮโดรลิกซ์ซึ่งทำให้ยกชั้นลงมาด้านล่างเพื่อหยิบของง่าย ไม่ต้องปีน
• เตาแม่เหล็กไฟฟ้า: เลือกใช้เตาแม่เหล็กไฟฟ้าซึ่งปลอดภัยกว่าและทำความสะอาดง่ายกว่าเตาแก๊สตั้งพื้นแบบทั่วไป
• ท็อปโต๊ะแบบปรับระดับได้: พิจารณาโต๊ะแบบปรับระดับความสูงได้ที่สามารถยกขึ้นหรือลดระดับลงได้เพื่อรองรับผู้ใช้ที่แตกต่างกัน

อุปกรณ์อัจฉริยะ

Cr. Photo by BENCE BOROS on Unsplash

• ระบบควบคุมอุณหภูมิบ้านอัจฉริยะ: ควบคุมอุณหภูมิบ้านจากระยะไกลและตั้งเวลาเพื่อความสะดวกสบายและประหยัดพลังงาน
• ระบบไฟอัจฉริยะ: ติดตั้งหลอดไฟและสวิตช์อัจฉริยะที่สามารถควบคุมผ่านสมาร์ทโฟนหรือคำสั่งเสียงสำหรับระบบไฟส่วนบุคคล
• กริ่งประตูอัจฉริยะ: ใช้กริ่งประตูอัจฉริยะพร้อมกล้องและระบบอินเตอร์คอมเพื่อเพิ่มความปลอดภัยและการสื่อสารกับแขกผู้มาเยี่ยมบ้าน
• Smart Locks: ติดตั้งล็อคอัจฉริยะที่สามารถสั่งงานจากระยะไกลและให้การเข้าแบบใช้ลายนิ้วมือหรือไม่ใช้กุญแจเพื่อเพิ่มความสะดวกสบาย
• อุปกรณ์ติดตามสุขภาพ: ผสานรวมอุปกรณ์ติดตามสุขภาพ เช่น เครื่องชั่งน้ำหนักอัจฉริยะ เครื่องวัดความดันโลหิต และการแจ้งเตือนการใช้ยา เพื่อช่วยให้ผู้สูงอายุจัดการสุขภาพของตนเองอย่างครบครัน

การสร้างบ้านสำหรับผู้สูงอายุ และการเตรียมห้องสำหรับคนแก่ คือการสร้างพื้นที่ที่อยู่อาศัยที่เป็นมิตรต่อผู้สูงอายุเกี่ยวข้องกับการผสมผสานระหว่างการปรับเปลี่ยนโครงสร้างพื้นฐานและการบูรณาการอุปกรณ์อัจฉริยะเพื่อเพิ่มความปลอดภัย การเข้าถึง และความสะดวกสบาย ด้วยการพิจารณาความต้องการของผู้พักอาศัยสูงอายุในแต่ละห้องของบ้านอย่างรอบคอบ คุณสามารถสร้างพื้นที่อยู่อาศัยที่ส่งเสริมความเป็นอิสระและปรับปรุงคุณภาพชีวิตโดยรวมได้แน่นอน ถ้าได้ไอเดียกันแล้วก็อย่าลืมมาช้อปไอเท็มต่างๆได้ที่ Shopee นะ