ไฟฟ้าสถิตคืออะไร? พร้อมวิธีแก้แบบไม่ต้องสะดุ้งอีกต่อไป

ไฟฟ้าสถิตไม่ใช่เรื่องไกลตัว เคยไหม? เดินผ่านกันนิดเดียวก็รู้สึกเหมือนไฟดูด! หรือแตะลูกบิดประตูแล้วรู้สึก ‘ช็อตจี๊ด’ ขึ้นมาทันที! นี่ไม่ใช่เรื่องแปลก แต่เกิดจาก “ไฟฟ้าสถิต” ที่หลายคนอาจเคยได้ยิน แต่ยังไม่รู้ว่าไฟฟ้าสถิตเกิดขึ้นได้อย่างไร และไฟฟ้าสถิตในร่างกายอันตรายไหม? บทความนี้จะพาไปรู้จักไฟฟ้าสถิตแบบง่าย ๆ พร้อมพาไปดูว่าไฟฟ้าสถิตในร่างกายมีวิธีแก้อย่างไรไม่ต้องโดนช็อตจนสะดุ้งอีกต่อไป

ไฟฟ้าสถิตคืออะไร? 

ไฟฟ้าสถิตคือไฟฟ้าที่เกิดจากการเสียดสีระหว่างวัตถุสองชนิด ทำให้เกิดการสะสมของประจุไฟฟ้าบนพื้นผิววัตถุนั้น ๆ ตัวอย่างง่าย ๆ คือเวลาคุณถูไม้บรรทัดพลาสติกกับเสื้อผ้า แล้วเอาไปดูดกระดาษเล็ก ๆ ได้ นั่นแหละคือไฟฟ้าสถิตแบบที่เห็นได้ชัด ๆ

หลักการเกิดไฟฟ้าสถิตเกี่ยวข้องกับการเคลื่อนที่ของ “อิเล็กตรอน” ซึ่งเป็นประจุลบ ซึ่งประจุนี้สามารถเคลื่อนย้ายได้ง่าย เมื่อเราเอาของสองอย่างมาถูกัน ของอย่างหนึ่งจะยอมปล่อยอิเล็กตรอนออกไป ส่วนของอีกอย่างจะรับเอาอิเล็กตรอนนี้เข้ามา สุดท้ายของสองอย่างก็จะมีการสะสมของประจุบวกและประจุลบที่แตกต่างกัน 

ในขั้นที่เกิดการถ่ายเทอิเล็กตรอนนี้ จะทำให้เกิดการช็อตเบา ๆ ซึ่งมักเกิดขึ้นได้ดีในช่วงที่อากาศแห้ง และเป็นสาเหตุให้บางครั้งการแตะวัตถุที่เป็นโลหะอย่างลูกบิดก็จะเกิดความรู้สึก “ช็อต” เบา ๆ นั่นเอง

ไฟฟ้าสถิตในร่างกายเกิดขึ้นได้อย่างไร? อันตรายไหม?

ไฟฟ้าสถิตในร่างกาย ก็เกิดจากหลักการเดียวกันนี้เลย คือเป็นการเสียดสีจนเกิดการถ่ายเทอิเล็กตรอน ทำให้ผิวและวัสดุที่สัมผัสมีความต่างของประจุไฟฟ้า และเกิดอาการ ช็อต ขึ้นมา และจะเกิดขึ้นได้ง่าย ๆ มาก ๆ โดยเฉพาะในเงื่อนไขที่เราสวมใส่เสื้อผ้าที่มีเส้นใยสังเคราะห์ เดินบนพรม หรืออยู่ในสภาพแวดล้อมแห้ง เช่น ในห้องแอร์หรือช่วงฤดูหนาว

เมื่อร่างกายมีประจุสะสม และเราสัมผัสกับวัตถุที่เป็นตัวนำ เช่น ลูกบิดประตู โลหะ รถยนต์ ประจุอิเล็กตรอนเหล่านี้ก็จะถ่ายเทอย่างรวดเร็ว และทำให้เกิด “การแปล๊บ” ให้รู้สึกเหมือนโดนไฟดูดเล็ก ๆ

แล้ว ไฟฟ้าสถิตในร่างกายอันตรายไหม? โดยทั่วไปไฟฟ้าสถิตในร่างกายไม่อันตราย เพราะแม้ไฟฟ้าสถิตจะมีแรงดันสูง แต่โดยรวมก็ยังต่ำมากและไม่เพียงพอจะทำอันตรายต่อร่างกายของคนเรา

แต่ก็มีข้อควรระวังบางกรณี เช่น

• อาจทำให้คนที่ไวต่อไฟฟ้ารู้สึกไม่สบาย หรือเครียด
• อาจทำให้เกิดการจุดระเบิดในที่ไวไฟ เช่น สถานีเติมน้ำมัน
• อาจส่งผลเสียต่ออุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ เช่น ฮาร์ดดิสก์หรือบอร์ดคอมพิวเตอร์

วิธีแก้ไขและป้องกันไฟฟ้าสถิตในร่างกาย

ไฟฟ้าสถิตในร่างกาย วิธีแก้ มีหลายวิธีที่ทำได้ง่าย ๆ และไม่ต้องใช้อุปกรณ์พิเศษเลย ไปจนถึงวิธีการหาตัวช่วย เพื่อความมั่นใจว่าจะไม่ต้องเผชิญเหตุการณ์ช็อตที่มากวนใจอีก

1. วิธีเบื้องต้นลดการเกิดไฟฟ้าสถิต

• แตะโลหะก่อนเสมอ: ก่อนเปิดประตู หรือแตะสิ่งของที่อาจทำให้ช็อต ให้แตะสิ่งที่เป็นโลหะก่อน เช่น เหรียญในกระเป๋า หรือ กรอบรูป กรอบหน้าต่าง
• จับโลหะด้วยกุญแจหรือเหรียญ: ช่วยถ่ายประจุโดยไม่สัมผัสตรง ๆ
• เพิ่มความชื้นในอากาศ: ใช้เครื่องเพิ่มความชื้น หรือวางถ้วยน้ำในห้องแอร์

2. ปรับพฤติกรรมเพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดไฟฟ้าสถิต

• หลีกเลี่ยงเสื้อผ้าใยสังเคราะห์ เช่น โพลีเอสเตอร์ ซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดไฟฟ้าสถิตได้ง่าย
• ทาโลชั่นหรือมอยส์เจอไรเซอร์เป็นประจำ เพื่อลดความแห้งให้กับผิว
• พยายามเดินเท้าเปล่าหรือใส่รองเท้ายาง เพื่อให้เกิดการถ่ายเทอิเล็กตรอนกับพื้นได้ดี

3. ใช้อุปกรณ์ลดไฟฟ้าสถิต

เป็นวิธีที่ง่าย แต่ต้องใช้งบประมาณเพิ่มขึ้น เพื่อให้มั่นใจว่าไม่มีไฟฟ้าสถิตมากวนใจ ทำได้ด้วยการหาอุปกรณ์มาใช้ เช่น

• สายรัดข้อมือแบบป้องกันไฟฟ้าสถิต (Anti-Static Wrist Strap)
• เสื่อรองพื้นกันไฟฟ้าสถิตสำหรับโต๊ะทำงานหรือห้องเซิร์ฟเวอร์
• ผลิตภัณฑ์สเปรย์ลดไฟฟ้าสถิต (Anti-Static Spray)

ทำไมเราถึงเจอไฟฟ้าสถิตบ่อยในบางช่วง?

บางคนอาจสงสัยว่าทำไมช่วงหนึ่งถึงเจอบ่อย ช่วงหนึ่งไม่เจอเลย คำตอบอยู่ที่ “สภาพแวดล้อม” และ “เสื้อผ้าที่ใส่” ซึ่งเป็นปัจจัยหลักที่ก่อให้เกิดไฟฟ้าสถิตได้ง่าย ตัวอย่างเช่น

ฤดูหนาว หรืออยู่ในห้องแอร์นาน

อากาศแห้ง = ความชื้นต่ำ → การถ่ายเทประจุยากขึ้น → สะสมไฟฟ้าไว้ได้นานขึ้น 

ซึ่งนี่เป็นสาเหตุให้เกิดไฟฟ้าสถิตได้ง่าย ดังนั้นในฤดูหนาวที่อากาศแห้ง หรือในห้องแอร์ เราจึงพบปรากฏการณ์นี้ได้ง่ายกว่าปกติ

วัสดุที่ใช้ในชีวิตประจำวัน

• ใยสังเคราะห์ เช่น โพลีเอสเตอร์ หรืออะคริลิก → สะสมประจุง่าย
• พื้นพรม → เดินผ่านแล้วเกิดการเสียดสีมาก → สะสมประจุง่าย

วัสดุเหล่านี้เกิดการสะสมของประจุไฟฟ้าได้ง่าย ทำให้เกิดไฟฟ้าสถิตได้ง่ายกว่าปกติ

อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์

การใช้คอมพิวเตอร์ สมาร์ตโฟน หรืออุปกรณ์ต่าง ๆ เป็นเวลานาน อาจเพิ่มโอกาสสะสมประจุในร่างกายโดยไม่รู้ตัว จึงไม่แปลกที่บางครั้งเรานั่งทำงานหน้าคอม แต่เมื่อเพื่อนมาแตะก็จะเกิดอาการ ช็อต ขึ้นมาแบบไม่มีสาเหตุ

สรุปแบบเข้าใจง่าย

• “ไฟฟ้าสถิต” คือประจุไฟฟ้าที่สะสมอยู่บนพื้นผิววัตถุหรือร่างกายเรา และจะถ่ายเทเมื่อสัมผัสกับตัวนำ ทำให้เกิดอาการ “ช็อต” เบา ๆ
• “ไฟฟ้าสถิตเกิดขึ้นได้อย่างไร?” ไฟฟ้าสถิตเกิดจากการเสียดสี เช่น การใส่เสื้อสังเคราะห์ หรือเดินบนพรม
• ใครที่สงสัยว่า “ไฟฟ้าสถิตในร่างกายอันตรายไหม?” บอกเลยว่าโดยทั่วไปไม่อันตราย แต่ควรระวังในบางกรณี เช่น ในที่ไวไฟ หรือขณะซ่อมอุปกรณ์ไฟฟ้า
• “ไฟฟ้าสถิตในร่างกายมีวิธีแก้อย่างไรบ้าง?” แก้ได้ด้วยการเพิ่มความชื้นในอากาศ ปรับพฤติกรรมการแต่งตัว และใช้อุปกรณ์เสริมลดประจุ
• การเข้าใจว่าไฟฟ้าสถิตเกิดขึ้นได้อย่างไรจะช่วยลดโอกาสการโดนช็อต และใช้ชีวิตได้อย่างไม่ต้องสะดุ้ง!

ถ้าคุณเคยมีประสบการณ์ถูก “ไฟฟ้าช็อตเบา ๆ” จนเริ่มระแวงทุกอย่างรอบตัว ลองแชร์บทความนี้ให้เพื่อนหรือครอบครัวได้อ่านดู เพราะยิ่งเข้าใจว่าไฟฟ้าสถิตเกิดขึ้นได้อย่างไร ก็ยิ่งสามารถหาวิธีลดการเกิดไฟฟ้าสถิตในร่างกายพร้อมวิธีแก้ ซึ่งมีตั้งแต่เคล็ดลับง่าย ๆ อย่างการแตะโลหะก่อนสัมผัสสิ่งที่อาจเกิดไฟฟ้าสถิต การหมั่นทาโลชั่นผลิตภัณฑ์บำรุงผิวกายเพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นให้ผิว ไปจนถึงการหาอุปกรณ์ที่ช่วยลดการเกิดไฟฟ้าอย่างเครื่องพ่นไอน้ำในอากาศมาใช้ เพื่อให้ไม่ต้องกลัวความ “ช็อต” นี้อีกต่อไปแล้ว และหากคุณยังไม่จุใจกับเคล็ดลับที่เรานำมาฝากในคราวนี้ ก็สามารถเข้าไปอัพเดตเกร็ดความรู้เบา ๆ ต่อได้เลยที่ Shopee Blog!

อ้างอิง 

• National Geographic , LiveScience , sciencing