เจาะลึกทุกเบื้องหลัง! ความเป็นมาของวันแรงงานแห่งชาติ 2568

กลับมาพร้อมกับสาระความรู้ตามอีกครั้ง ครั้งนี้ Shopee Blog พาทุกคนมาเจาะลึกทุกส่วนข่าวเกี่ยวกับวันแรงงานแห่งชาติ ไม่ว่าจะเป็นประวัติวันแรงงาน ความสำคัญ วันแรงงานคืออะไร ทำไมถึงเรียกว่า May Day ไปจนถึงทำไมถึงมีวันนี้ขึ้นมา ?  ไหน ๆ ก็ใกล้ถึงวันแรงงานแล้ว เอาเป็นว่ามาดูกันดีกว่าว่า กว่าจะเป็น “วันแรงงาน” ขึ้นมา ประวัติศาสตร์ความเป็นมามีเรื่องราวอย่างไรบ้าง

เช็กด่วน! 2568 วันแรงงานตรงกับวันอะไร

วันแรงงาน หรือ International Workers’ Day ถือว่าเป็นวันสำคัญอีกวันหนึ่งของคนทำงาน วันแรงงานหรือ May Day จึงจัดว่าเป็นวันแรงงานแห่งชาติในหลาย ๆ ประเทศรวมถึงประเทศไทย ที่ถือว่าวันที่ 1 พฤษภาคมของทุกปีเป็นวันแรงงานแห่งชาติ ในวันนี้หลายคนก็จะได้หยุดพักผ่อนกัน 1 วัน ซึ่งใน ปี 2568 นี้วันแรงงานตรงกับวันอะไร คำตอบคือตรงกับวันพฤหัสบดีพอดี ใครมีแพลนเที่ยว หรือพักผ่อน  ก็เตรียมตัวจองตั๋วได้เลย ลาหยุดวันศุกร์วันเดียว เที่ยวได้ 4 วันติดเลยนะ! ใครอยากวางแผนลาหยุดยาว ดูปฏิทินวันหยุด 2568 เลย

วันแรงงานใครหยุดบ้าง ใครไม่หยุดบ้าง

ตามกฎหมายที่เกี่ยวข้องคือพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 และ ข้อบังคับ/ประกาศกระทรวงแรงงาน สถานะของวันแรงงานคือเป็นวันหยุดราชการพิเศษ แต่ ไม่ใช่วันหยุดนักขัตฤกษ์ตามประมวลกฎหมายแรงงาน

พนักงานบริษัทเอกชน ได้หยุดวันแรงงานไหม?

• กฎหมายกำหนดว่า บริษัทที่อยู่ภายใต้กฎหมายแรงงาน ต้องให้ลูกจ้างหยุด 1 วัน โดยได้รับค่าจ้างปกติ (ถือเป็น “วันหยุดตามกฎหมาย”)
• ถ้าจำเป็นต้องให้พนักงานทำงานวันนั้น ➔ ต้องจ่ายค่าจ้างเพิ่มพิเศษ ตามอัตรา “ทำงานวันหยุด”

พนักงานหน่วยงานราชการ / รัฐวิสาหกิจ ได้หยุดวันแรงงานไหม?

• ราชการ (กระทรวง ทบวง กรม):
  • ปกติ “ไม่หยุด” ในวันแรงงานแห่งชาติ เพราะวันแรงงานไม่ถือเป็นวันหยุดราชการอย่างเป็นทางการ (ยกเว้นประกาศพิเศษจากรัฐบาล)
  • ข้าราชการทำงานตามปกติ
• รัฐวิสาหกิจ (เช่น การไฟฟ้า การประปา ธนาคารของรัฐบางแห่ง):
  • ส่วนใหญ่ หยุด ในวันแรงงาน ตามข้อตกลงภายในองค์กร
  • แต่บางแห่งที่เป็นงานบริการ (เช่น ไปรษณีย์ สนามบิน) อาจ ไม่หยุด เพื่อไม่กระทบต่อการบริการประชาชน

ร้านค้าเอกชน / ห้างสรรพสินค้า / ร้านอาหาร / โรงแรม พนักงานส่วนบริการทั่วไป ได้หยุดวันแรงงานไหม?

• ไม่ได้ถูกบังคับโดยตรงว่าต้องปิดร้านหรือหยุด
• ร้านค้าส่วนใหญ่ ยังเปิดทำการตามปกติ ธนาคารในห้างเปิดทำการ แต่ธนาคารนอกห้างสรรพสินค้าหยุดทุกสาขา
• แต่ต้องดูแลสิทธิพนักงาน เช่น หากพนักงานทำงาน ต้องจ่ายค่าจ้างตามกฎหมาย

cr. freepik.com

ประวัติวันแรงงานสากล

ก่อนที่จะมาเป็นวันแรงงานนั้น จุดเริ่มต้นเกิดจากเหตุการณ์ในวันที่ 4 พฤษภาคม ปีพ.ศ. 2429 ที่เมืองชิคาโก รัฐอิลลินอยส์ คนในหลายพื้นที่ของสหรัฐอเมริกากว่า 400,000 คน ประท้วงโดยเรียกร้องให้ทำงาน 8 ชั่วโมงต่อวัน การนัดหยุดงานเริ่มขึ้นค่อย ๆ เป็นไปอย่างสันติ แต่ในวันที่ 3 ของการประท้วงในชิคาโกมีความรุนแรงเกิดขึ้น เมื่อตำรวจยิงคนงานที่ไม่มีอาวุธ เสียชีวิตหลายคน วันรุ่งขึ้นเกิดการประท้วงมากขึ้นและมีคนขว้างระเบิด ทำให้เจ้าหน้าที่ตำรวจ 7 คนและคนงาน 4 คนเสียชีวิตจากเหตุการณ์ระเบิดครั้งนี้ ไม่มีการระบุคนที่ขว้างได้ แต่คนงาน 8 คนถูกจับกุม 7 คนถูกตัดสินประหารชีวิต และหนึ่งในนั้นถูกจำคุกเป็นเวลา 15 ปี เหตุการณ์นี้เรียกว่า The Haymarket Affair ที่ได้กลายมาเป็นสัญลักษณ์สากลของการต่อสู้เพื่อสิทธิของคนงาน และได้เลือกวันแรงงานสากล ให้ตรงกับวันที่ 1 พฤษภาคม ซึ่งถือเป็นวันที่รำลึกถึงการต่อสู้ครั้งประวัติศาสตร์

สงสัยไหม ? ทำไมเราต้องมีวันแรงงานสากล ?

หลายคนอาจจะไม่เข้าใจวันทำไมเราถึงต้องมีวันแรงงานจนกว่าจะได้มาเป็นแรงงานด้วยตัวเอง นั่นก็เพราะ การให้ความสำคัญกับวันแรงงาน เป็นการเฉลิมฉลองของคนทำงาน และเป็นวันที่หลาย ๆ คนรณรงค์ให้มีงานที่ดีและได้รับค่าจ้างที่ยุติธรรม ไม่โดนเอาเปรียบ พร้อม ๆ กับได้รับสิทธิขั้นพื้นฐานและการคุ้มครอง มีการกำหนดค่าแรงขั้นต่ำ มีการจำกัดเวลาทำงาน และประชาชนมีสิทธิได้รับค่าจ้างในวันหยุดและวันลาป่วย 

อย่างไรก็ตาม สถานการณ์แย่ลงตั้งแต่เกิดวิกฤตการเงินโลกในปี 2551 ทั้งงานนอกเวลา งานฟรีแลนซ์ งานระยะสั้น ที่ได้รับค่าตอบแทนไม่ดีเท่าที่ควร ได้กลายเป็นเรื่องธรรมดา ทำให้เกิด Gig Economy นั่นก็คือ ระบบเศรษฐกิจที่เป็นผลมาจากการเพิ่มมากขึ้นของ ‘ผู้ประกอบอาชีพอิสระ’ ไม่มีสังกัด รับงานเป็นชิ้น ๆ ซึ่งคนเหล่านี้ก็จะไม่มีสิทธิ์ได้หยุดในวันที่ควรได้รับค่าจ้าง ความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันระหว่างคนทำงานจึงเป็นเรื่องสำคัญที่ไม่มองข้าม

ประวัติวันแรงงานแห่งชาติในประเทศไทย

วันแรงงานในประเทศไทยนั้นเริ่มต้นในปี พ.ศ. 2475 ได้เริ่มมีการจัดการบริหารแรงงาน เพื่อจัดสรรและพัฒนาแรงงาน ตลอดจนคุ้มครองและดูแลสภาพการทำงานของแรงงาน อีกทั้งเป็นการส่งเสริมความสัมพันธ์ระหว่างนายจ้างและลูกจ้างให้ดีขึ้นอีกด้วย ซึ่งในวันที่ 20 เมษายน พ.ศ. 2499 คณะกรรมการจัดงานที่ระลึกแรงงานได้จัดประชุมขึ้น โดยมีความเห็นว่าควรกำหนดให้วันที่ 1 พฤษภาคม ให้เป็นวันที่ระลึกถึงแรงงานไทย จึงได้มีหนังสือถึงนายรัฐมนตรีขอให้รับรองวันที่ 1 พฤษภาคม ทำให้นับแต่นั้นมา วันที่ 1 พฤษภาคม จึงกลายเป็น วันกรรมกรแห่งชาติ และได้เปลี่ยนชื่อเป็น วันแรงงานแห่งชาติ สำหรับในต่างประเทศ May Day หรือวันแรงงาน ถือเป็นวันเริ่มต้นฤดูใหม่ทางเกษตรกรรม จึงจัดพิธีเฉลิมฉลองและทำการบวงสรวงขอให้ปลูกพืชได้ผลดี จากตอนแรกที่วันแรงงานเป็นเพียงวันหยุดพักผ่อนประจำปี ต่อมาประเทศอุตสาหกรรมหลายประเทศจึงถือเป็นวันหยุดตามประเพณีทั่วไป เพื่อตระหนักถึงผู้ใช้แรงงานที่ได้ทำประโยชน์แก่เศรษฐกิจของประเทศ

cr. freepik.com

ความสำคัญของแรงงาน

ถ้าพูดถึงความหมายของคำว่า ‘แรงงาน’ จะหมายถึง ประชากรทุกคนที่อยู่ในวัยทำงาน รวมไปถึงผู้ที่กำลังว่างงาน ผู้ที่กำลังหางานทำ ผู้ประกอบอาชีพอิสระ นักวิชาชีพต่าง ๆ อีกด้วย ซึ่งแรงงานเหล่านี้จะมีประโยชน์ตั้งแต่สถานประกอบการไปจนถึงระดับประเทศเลยทีเดียว หากพูดใ้ห้เห็นภาพชัดขึ้น ขอแยกเป็น 3 ประเด็นย่อย ดังนี้

• แรงงานที่เป็นประโยชน์ต่อสถานประกอบการ : แรงงานจะมีความรู้และความสามารถที่แตกต่างกัน แต่ล้วนเป็นแรงงานที่ตอบโจทย์สถานประกอบการได้แตกต่างกันไป
• แรงงานที่เป็นประโยชน์ต่อสังคมและเศรษฐกิจ : พอแรงงานมีรายได้จากการทำงาน ก็จะนำไปใช้จ่ายในการดำรงชีวิต จะทำให้เกิดเงินหมุนเวียนในระบบเศรษฐกิจ แรงงานจึงมีความสำคัญในฐานะที่เป็นทั้งผู้ผลิตและผู้บริโภค
• แรงงานที่เป็นประโยชน์ต่อประเทศชาติ : แรงงานถือเป็นกำลังสำคัญของประเทศที่ทำให้เกิดการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจได้ อันจนไปถึงสร้างความรุ่งเรืองของประเทศได้เลยทีเดียว

วันแรงงานมีการเฉลิมฉลองอย่างไร ?

ในหลาย ๆ ประเทศ วันที่ 1 พฤษภาคมเป็นวันหยุดราชการในประเทศต่าง ๆ เช่น แอฟริกาใต้ ตูนิเซีย แทนซาเนีย ซิมบับเว และจีน และในอีกหลาย ๆ ประเทศทั้งฝรั่งเศส กรีซ ญี่ปุ่น ปากีสถาน สหราชอาณาจักร และสหรัฐอเมริกา จะมีการเดินขบวนเนื่องในวันแรงงานสากล ที่ถือเป็นการเฉลิมฉลองในรูปแบบของประเทศนั้น ๆ ในขณะเดียวกัน วันแรงงานคือ วันที่คนทำงานจะได้พักผ่อนจากการทำงานตามปกติ ที่ถือว่าเป็นการรณรงค์เพื่อสิทธิของแรงงาน แสดงความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันกับคนทำงานคนอื่น ๆ และเฉลิมฉลองความสำเร็จของคนงานทั่วโลก

เรียกได้ว่ากว่าจะกลายมาเป็น “วันแรงงาน” ประวัติความเป็นมา เบื้องลึกเบื้องหลังประเด็นต่าง ๆ ก็ดูน่าติดตาม และอยากให้แรงงานทุกคนใส่ใจกับวันนี้มากขึ้นอีกเยอะ ๆ แต่ ๆ ทุกคนรู้ไหมว่า วันแรงงานไม่ถือว่าเป็นวันหยุดทางราชการ ฉะนั้น หน่วยงานราชการต่าง ๆ ยังคงเปิดทำการอยู่ ส่วนที่มีการหยุดงานจะเป็นหน่วยงานรัฐวิสาหกิจและหน่วยงานเอกชนเท่านั้น สถาบันการเงิน ตลาดหลักทรัพย์ ธนาคารต่าง ๆ ก็หยุดเช่นเดียวกัน ใครที่มีแพลนพักผ่อนหรือเที่ยว สามารถไปตามกันต่อได้ พิกัด 30 ที่เที่ยวหน้าฝน แวะเที่ยวชาร์จแบตช่วงวันหยุด ส่วนใครไม่ได้หยุดก็ไม่ต้องเสียใจไป แนะนำให้เช็คลิสต์วันหยุด 2568 นี้! เช็กวันลาหยุดยาวต่อเนื่อง วางแผนเที่ยวพักผ่อนยาว ๆ ได้เลย นอกจากนี้หากใครต้องการช้อปปิ้งหรือหาของฝากช่วงวันหยุด ก็สามารถเลือกซื้อสินค้าคุณภาพดี เช่น ของใช้ส่วนตัว หรือ กระเช้าของขวัญ ได้ที่ Shopee

สำหรับ วันแรงงาน นั้นไม่ถือว่าเป็นวันหยุดราชการ แต่จะหยุดเฉพาะหน่วยงานรัฐวิสาหกิจและหน่วยงานเอกชนเท่านั้น สถาบันการเงิน ตลาดหลักทรัพย์ ธนาคารต่าง ๆ ก็หยุดเช่นเดียวกัน  และเนื่องในวันแรงงานแห่งชาติปีนี้ ทาง Shopee Blog ขอให้คนทำงานทุก ๆ คนแข็งแรงทั้งทางกายและทางใจ เราจะเป็นกำลังใจให้คุณเสมอ